Gepubliceerd op - Lotte Poté & Maarten Sterckx

What's the story, Laurie?

Een duik in de carrière van Laurie Anderson

Componist, beeldend kunstenaar, filmmaker, schrijver, performanceartiest …. Laurie Anderson weigert zich vast te pinnen op één bepaalde kunstvorm. Naarstig lijntjes uitgommen tussen de verschillende disciplines is meer aan haar besteed. Al meer dan veertig jaar presenteert ze de meest eigenzinnige en originele projecten, in nauwe samenwerking met andere grote Amerikaanse figuren als Philip Glass, Trisha Brown, Brian Eno en Lou Reed.

O Superman

Laurie Anderson werd in 1981 wereldberoemd toen ze een hit scoorde met O Superman uit haar album Big Science. Het bereikte prompt de nummer twee in de Britse charts. Nochtans had ze eerder al even interessante muziek of performances gecreëerd in de New Yorkse scene. In Duets On Ice, waar ze al vioolspelend op schaatsen uit ijs speelde tot deze volledig gesmolten waren, is zo’n typisch voorbeeld. Het is Laurie Anderson ten voeten uit. Met O Superman wist Anderson een avant-garde brug te leggen tot een breder publiek. Een stap die haar niet altijd in dank werd afgenomen door haar medecollega’s, maar ze liet het niet aan haar hart komen, want ze tekende een contract van zeven albums bij Warner Classics. Verhalen vertellen voor een breed publiek, dat was altijd al haar ambitie.

"Een van mijn taken als artiest is om contact te maken met het publiek, en dat moet direct zijn. Ze komen later niet meer terug om de details op de achtergrond te bekijken."

Pionier in klank

Laurie Anderson schreef heel wat muziek voor de meest uiteenlopende projecten. Ze tapt rijkelijk uit de New Yorkse avant-garde met invloeden van minimal music van haar goede vriend Philip Glass of de experimenten van de revolutionair John Cage. Haar eigenzinnige composities leverden haar samenwerkingen op met filmmakers als Wim Wenders en Jonathan Demme, maar evenzeer componeerde ze voor choreografieën van Bill T. Jones en Trisha Brown. Een van haar belangrijkste composities is Songs for Amelia Earhart, een orkestwerk over de Amerikaanse pilote die tijdens een historische poging om rond de wereld te vliegen in 1937 mysterieus verdween. Aan de hand van haar dagboeken en radioboodschappen maakte Anderson een compositie waarin technologie, haar eigen stem en minimal music tot een intrigerende mix worden gesmeed. In haar muziekwerk verkent ze constant nieuwe klankwerelden en sonoriteiten, gebruikmakend van electronica, alledaagse voorwerpen of zelf gecreëerde instrumenten.

Viersnarige gekte

Als je over Andersons carrière spreekt, kan je niet voorbij haar viool. Laurie en het viersnarige strijkinstrument zijn onafscheidelijk. Ze begon al op zeer jonge leeftijd te spelen en ze was zelfs een tijdje actief bij de Chicago Youth Symphony. In haar performances duikt het instrument met de regelmaat van de klok op, en dit op heel uiteenlopende manieren. Net als een John Cage in zijn prepared piano de klanken manipuleerde door stukjes papier, metaal of rubber tussen de snaren te plaatsen, ging Anderson op zoek naar alternatieven. Ze creëerde zelf enkele violen als de Neonviolin – een exemplaar uit neonlicht dat doordringende ruisklanken produceert of de Ventriloquist Puppet with Violin –  een handpop die wel heel erg op de kunstenares lijkt en bovendien, aangestuurd door de hand van Anderson, Suzuki-viool speelt.

"Voor mij is de viool het perfecte alter ego. Het is het instrument dat het dichtst bij de menselijke stem staat, de menselijke vrouwenstem. Het is een sirene."

De zogenaamde Tape Bow Violin is haar meest bekende exemplaar. Op de strijkstok spande ze een opgenomen magnetische toonband in de plaats van paardenhaar en op de brug plaatste ze een magneetbandknop. Door de strijkstok over de magneetbandknop te halen, kan ze het geluid dat op de tape is vastgelegd, voor- en achteruit afspelen. Hierdoor ontstaan zeer bevreemdende geluiden die ze naar hartenlust kan manipuleren aan de hand van de bewegingen van haar strijkstok.

Blaffende beelden

Hoewel Laurie Anderson vooral bekend is voor haar muzikale performances, deed ze ook aardig wat projecten in de beeldende kunsten. Ook hier breekt ze steeds door het klassieke canvas: performance, installatie, geluid, video – alles vloeit door elkaar. Je kon haar werk al zien in grote musea als het Guggenheim Museum in New York en Centre Pompidou in Parijs. In 2008 kocht het MoMa nog haar Self-playing Violin.

Ook in Andersons filmcarrière speelt haar trouwe viervoeter een hoofdrol. In 2015 regisseert ze Heart of a Dog (2015). Het overlijden van Lolabelle triggert Anderson om – net als in de Bardo – stil te staan bij de betekenis van verlies: van haar hond, van Amerika na 9/11, van haar levenspartner Lou Reed… In Home of the Brave (1986) gaat Anderson dan weer aan de slag met muziek. Het resultaat is een sprankelend cineconcert dat grotendeels op de tour van haar album Mister Heartbreak is gebaseerd.

 

Tech tech tech-Laurie-gy

Verrast het je nog dat technologie en innovatie een prominente plaats innemen in Andersons werk? Ze staat terecht bekend als een van de pioniers van de elektronische muziek, omdat ze steeds nieuwe manieren uitvindt om met elektronische instrumenten als de synthesizer of de viool om te gaan. De laatste jaren ontwikkelde ze een fascinatie voor Virtual Reality en Artificial Intelligence. Ze ziet parallellen tussen creatieve ideeën en het gebruik van AI, omdat beide zeer vrij en onvoorspelbaar kunnen zijn. In de performance met cellist Ruben Kodheli, beschouwt ze AI dan ook niet als een machine, maar als een derde deelnemer aan het concert.

“Een van mijn favoriete citaten over technologie is van mijn meditatieleraar: ‘Als je denkt dat technologie je problemen zal oplossen, begrijp je technologie niet en begrijp je je problemen niet.' Als mensen zeggen dat het doel van kunst is om de wereld beter te maken, denk ik altijd: beter voor wie? Kunst is geen geneeskunde of wetenschap. Het gaat niet over het creatief oplossen van problemen. Als ik één woord zou moeten gebruiken om kunst te beschrijven, zou het vrijheid zijn. Ik ben benieuwd of die vrijheid op een zinvolle manier vertaald of gefaciliteerd kan worden door AI."

Anderson was de allereerste artist-in-residence voor de Amerikaanse ruimteorganisatie NASA, een buitenaardse passie die ook doorschemert in haar VR-werk. Naar aanleiding van de 50e verjaardag van de maanlanding, maakte ze samen met multimediakunstenaar Hsin-Chien Huang de immersieve installatie To The Moon, die je meeneemt naar de maan, en beyond!