Remember to turn down the brightness and mute your phone.
Catalina Vicens
20 Okt.'23
- 20:00
Protestantse Kapel
William Byrd (ca. 1540-1623)
Preludium
Pavana Sir William Petre
Anonimo (vroege 17de eeuw)
Ages Youth
Orlando Gibbons (1583-1625)
The Lord of Salisbury his Pavin
John Dowland (ca. 1563-1626)
Pavana Lachrymae (bew. William Byrd)
Jan P. Sweelinck (1562-1621)
Toccata
Girolamo Frescobaldi (1583-1643)
Toccata nona
Peter Philips (1561-1628)
Amarilli di Julio Romano
Johann Jakob Froberger (1616-1667)
Toccata VI
Nicolas Vallet (c. 1583-c.1642)
Prelude
Louis Couperin (1626-1661)
La Piémontoise
Tombeau de Monsieur Blancrocher
Johann Jakob Froberger (1616-1667)
Lamento sopra la dolorosa perdita della Real Maestà di Ferdinando IV Rè de Romani
John Bull (1562-1628)
Galiardo
Juan Bautista Cabanilles (1644-1412)
Gallardas
Girolamo Frescobaldi
Balletto, corrente e passacagli
Louis Couperin
Passacaille
Internationaal repertoire uit de hoogdagen van het klavecimbel
Catalina Vicens zocht voor dit klavecimbelrecital werken bij elkaar die in verband gebracht kunnen worden met de vorsten die in Brussel regeerden tijdens de hoogdagen van de klavecimbelmuziek. Het is de periode van de Habsburgers en het Heilig Roomse Rijk, maar ook van de strijd tussen het katholicisme en de gereformeerde godsdiensten. Verschillende componisten en andere kunstenaars migreerden dan ook omwille van hun geloofsovertuiging, al dan niet uit vrije wil.
Het klavecimbel was in de 16de en 17de eeuw alomtegenwoordig in Europa. Met name de familie Ruckers uit Antwerpen genoot een internationale reputatie als klavecimbelbouwers, en samen met de Italiaanse bouwers zouden zij de markt domineren. Waar het orgel per definitie sterk verbonden was met religieus repertoire, was het klavecimbel het instrument bij uitstek voor de huiskamer van de hogere sociale klasses. Wanneer we grasduinen in het rijke renaissancerepertoire voor klavecimbel, dan treffen we bijgevolg vooral seculiere muziek aan. Vaak zijn dat abstracte werken zoals toccata’s, preludes, passacaglia’s of gestileerde dansen (pavane, gaillarde). In dit programma staan naast dit soort composities ook werken die gecomponeerd zijn voor of ter ere van specifieke personen.
Zo droeg de Engelse componist William Byrd een pavane (een langzame dans) op aan Sir William Petre, de zoon van baron John Petre die Byrd ondersteunde in zijn muzikale loopbaan. Deze pavane werd in 1612 gepubliceerd in de allereerste bundel met muziek voor virginaal, een woord dat op dat moment als verzamelterm werd gebruikt voor allerhande klavierinstrumenten met snaren. In deze bundel, voluit Parthenia or the Maydenhead of the first musicke that ever was printed for the Virginalls vinden we nog een andere pavane, van Orlando Gibbons: The Lord of Salisbury his Pavin. Gibbons was op dat moment hofmuzikant van Jacobus I van Engeland en begaf zich dus ook in hogere kringen. De graaf van Salisbury aan wie dit werk is opgedragen is Robert Cecil, lid van een adellijke familie die veel gaf om kunst en verschillende artiesten en muzikanten financieel ondersteunde. Dat verklaart de aanwezigheid van nog drie andere composities met zijn naam in Parthenia. Naast muziek van Byrd en Gibbons bevat deze Engelse publicatie ook nog muziek van John Bull, waaronder de Galiardo (gaillarde) die hier op het programma staat. Kort na het verschijnen van Parthenia zou Bull trouwens verhuizen naar Antwerpen. De laatste jaren van zijn leven stond hij onder invloed van de muziek in Vlaanderen en Brussel, wat verklaart waarom hij – één van de belangrijkste Britse renaissancecomponisten – een variatiereeks schreef op de melodie van Een kindeken is ons gheboren.
In Antwerpen kwam John Bull in contact met Peter Philips, die al eerder uit Engeland verbannen was omwille van zijn katholieke geloof. Philips had na enkele moeilijke jaren een carrière opgebouwd en schopte het tot organist van de kapel van aartshertog Albrecht VII van Oostenrijk. In die positie ontmoette hij veel internationaal gereputeerde componisten, waaronder ook de Italiaan Girolamo Frescobaldi. Hieruit blijkt meteen ook het internationaal netwerk waarbinnen dit repertoire voor klavecimbel zich heeft ontwikkeld. Naast de muziek van al dan niet uitgeweken Engelse componisten en composities van Frescobaldi bevat dit concertprogramma ook nog muziek van de Spaanse Juan Bautista Cabanilles, de Franse Louis Couperin, en de Nederlanders Nicolaes Vallet en Jan P. Sweelinck. Net zoals John Bull als katholiek zijn land moest verlaten, emigreerde ook de calvenistische Fransman Nicolas Vallet naar Nederland om zich in het protestantse Amsterdam te kunnen vestigen (vandaar de aanpassing van zijn voornaam naar Nicolaes).
Om het internationaal karakter compleet te maken is er ook nog muziek van de Duitse wereldburger Johann Jakob Froberger. Deze laatste reisde Europa rond en bracht verschillende nationale stijlen met elkaar in aanraking. Dat internationale karakter is duidelijk merkbaar – al was het maar in de titel – in zijn Lamento sopra la dolorosa perdita della Real Maestà di Ferdinando IV Rè de Romani. Het is een klaaglied naar aanleiding van de dood van Ferdinand IV, koning van het Heilig Roomse Rijk.
Catalina Vicens
klavecimbel
De Chileense Catalina Vicens, oprichtster van het ensemble Servir Antico, treedt regelmatig in Europa en Noord-Amerika op met ensembles die gespecialiseerd zijn in middeleeuwse, renaissance-, barok- en hedendaagse muziek. Haar dynamiek en benadering van historisch geïnformeerde uitvoering en musicologisch onderzoek heeft haar tot een van de meest veelzijdige en veelgevraagde historische klavierartiesten en docenten van haar generatie gemaakt. Haar opname op 's werelds oudste klavecimbel, Il Cembalo di Partenope, leverde haar een Diapason d'Or op.
Catalina speelt voor dit concert op een origineel historisch Frans klavecimbel van een anonieme bouwer (Lyon, 17de eeuw), ‘mis au grand clavier par Joseph Collesse à Lyon Novembre 1748’, 2 manualen, 5 oktaven (GG/AA - d’’), 2x8’ + 4’, luit
22 nov'23
Christophe Rousset & Philippe Pierlot
04 fev'24
Amandine Beyer & Vadym Makarenko
26 avr'24
Thibaut Garcia & Antoine Morinière
