Remember to turn down the brightness and mute your phone.
Giovanni Bellini
28 Apr.'24
- 11:00
Henry Le Boeufzaal
Ferdinando Valdambrini (fl. 1646–7)
Battaglia
Bellerofonte Castaldi (c. 1581 – 1649)
Hor lieto meno i giorni e l'hore
Ferdinando Valdambrini
Passacaglia Quinto
Francesco Corbetta (± 1615 - 1681)
Suite del Terzo Tuono
Angelo Michele Bartolotti (1615 - (?)1685)
Suite per la A
- Prelude
- Allemande
- Courante
- Sarabande
- Gavotte
Ferdinando Valdambrini
Capona Quarto
Duur: +/- 1u
De barokgitaar in Italië
Giovanni Bellini neemt ons mee naar de Italiaanse en Franse hoven van de zeventiende eeuw, waar de barokgitaar grote populariteit genoot. Het handige instrument verdrong steeds meer de complexe luit en werd zowel solistisch ingezet als bij de begeleiding van dansen. De gitaristen-componisten uit die tijd waren dan ook sterk gegeerd en trokken vaak van het ene naar het andere vorstelijke hof. Niemand minder dan de Zonnekoning waagde zich regelmatig aan een danspasje op de tonen van gitaarmuziek. Bellini brengt die tijd opnieuw tot leven in zijn boeiende selectie van Italiaanse muziek voor de barokgitaar.
De opkomst van de barokgitaar moeten we situeren in het Spanje van de zestiende eeuw, op een moment dat overal elders in Europa de luit haar hoogste bloei beleefde. In Spanje zelf werd de barokgitaar voorafgegaan door de vihuela, een tokkelinstrument dat vooral geliefd was bij de adel. Uit dit type instrument ontwikkelde zich de barokgitaar (guitarra española), die voor het eerst beschreven werd door Juan Bermudo in zijn Declaración de instrumentos musicales uit 1555. De barokgitaar was overwegend vijfkorig, wat wil zeggen dat er vijf koren van telkens twee darmsnaren waren (hoewel de vijfde, hoogste snaar meestal enkelvoudig was). Deze paren waren gestemd in unisono (dezelfde toon) of in octaven en werden bespeeld als één enkele snaar. Vanuit Spanje verspreidde de barokgitaar zich over geheel Europa. Het eerst vond ze ingang in Italië, waar ze bekend stond als chitarra alla spagnola. Vanuit Italië bereikte de barokgitaar al heel snel Frankrijk, waar ze erg geliefd werd aan het hof van Lodewijk XIV. De bekendste afbeeldingen van dit type instrument zijn te vinden op een portret van een gitaarspelende dame door Johannes Vermeer en op talloze schilderijen en tekeningen van Antoine Watteau.
De barokgitaar was veelzijdig inzetbaar: ze kon worden gebruikt als begeleidingsinstrument van een zanger, als deel van een ensemble (vaak in de rol van basso continuo of harmonische invulling van een melodische baslijn), maar ook als solistisch instrument, dankzij haar vermogen tot meerstemmigheid. Typerend voor de gitaarmuziek uit die tijd waren twee verschillende speeltechnieken: enerzijds het rasgueado-spel of het snel aanslaan van akkoorden (in het Italiaans battuto genoemd), anderzijds het tokkelen van een melodie of meerstemmig stuk, het zogenaamde punteado-spel (in het Italiaans pizzicato). Een bijzondere techniek was gekend als campanelas (letterlijk ‘klokjes’), waarbij de melodienoten door elkaar klinken door op open snaren te spelen. Het repertoire voor de barokgitaar was erg divers: naast variatiereeksen en dansen waren ook transcripties van liederen sterk in zwang.
In Italië traden in de zeventiende eeuw verschillende gitaristen-componisten op de voorgrond. Een van hen was Ferdinando Valdambrini, die in 1646 en 1647 twee gitaarboeken publiceerde in Rome. Ze zijn geschreven voor de vijfkorige barokgitaar en brengen stukken met een combinatie van battuto- en pizzicato-technieken. Bij de meeste werken gaat het om typisch Italiaanse lied- en dansvormen, zoals de capona. Een battaglia evoceert een gevecht of strijd in muziek door middel van klanknabootsingen en sterke contrasten. Een passacaglia is een typische barokvorm, waarin op een terugkerend baspatroon voortdurend nieuwe melodieën worden voorgedragen.
De in Pavia geboren Francesco Corbetta was ongetwijfeld de meest invloedrijke Italiaanse gitarist-componist uit de barok. Na een periode als gitaarleraar te hebben gewerkt in Bologna, trad hij achtereenvolgens in dienst van de hertog van Mantua en van de aartshertog Leopold Wilhelm in Brussel. Vanaf 1654 vinden we hem aan het Franse hof van Lodewijk XIV. Hier trad hij op als gitarist in een hofballet van Jean-Baptiste Lully, waarin ook de koning zelf een van de dansrollen speelde. De muziek van Corbetta staat bekend omwille van haar virtuoze combinatie van battuta- en pizzicato-spel. De te grijpen akkoorden werden daarbij meestal aangegeven met letters, het zogenaamde ‘alfabeto’. Vaak verzamelde Corbetta zijn stukken in suites, samengesteld uit dansen met een verschillend karakter.
Een tijdgenoot van Corbetta was de in Bologna geboren Angelo Michele Bartolotti. Aan het begin van de jaren 1650 trok hij naar Zweden waar hij werd aangesteld als muzikant aan het hof van koningin Christina. Na haar troonsafstand in 1654 volgde hij haar op haar omzwervingen doorheen Europa. In 1655 droeg hij zijn tweede gitaarboek aan haar op. Later vestigde hij zich aan het hof van Frankrijk, waar hij niet alleen als gitarist maar ook als theorbe speler faam verwierf. Zijn werk omvat naast passacaglia’s verschillende suites, samengesteld uit de vaste dansen ‘allemanda’, ‘corente’ en ‘sarabanda’.
Kristof Boucquet
Giovanni Bellini
gitaar
Giovanni Bellini begon op jonge leeftijd met klassieke gitaar en richtte zich vervolgens meer op oude instrumenten zoals de luit, de theorbe en de barokgitaar. in 2017 behaalde hij zijn masterdiploma luit met onderscheiding aan het befaamde Conservatorio "S. Cecilia" in Rome. Daarna volgde hij nog verdergezette studies en masterclasses bij onder andere Xavier Díaz-Latorre, Paul O’Dette, Hopkinson Smith en Joachim Held. Hij specialiseerde zich in de muziek uit de middeleeuwen en renaissance en gaf ondertussen zelf masterclasses in de verschillende snaarinstrumenten aan de Universidad Nacional Autónoma de México in Mexico City en het Istituto Diocesano di Musica Sacra in Firenz. Hij heeft een goed gevulde concertkalender met optredens in heel Europa, zowel als solist en als lid van prestigieuze ensembles. Hij werkt samen met Le Concert des Nations, het orkest van het Gran Teatre del Liceu, Concerto Romano, Concerto Scirocco, Accademia d’Arcadia, la Cappella Musicale di S. Petronio, Maggio Musicale Fiorentino, Virtuosi Italiani, en vele anderen. Hij was onder andere te horen op internationale festivals in Parijs, Londen, Alicante, Stuttgart, Utrecht, Aldeburgh en Innsbruck. Hij werkt samen met muzikanten zoals Jordi Savall, Xavier Díaz-Latorre, Alessandro de Marchi, en Manfredo Kraemer. Zijn opnames verschene bij tal van labels, waaronder Arcana, Glossa, Alia Vox, Deutsche Harmonia Mundi, Tactus, Amadeus, Naïve en Brilliant Classics. Momenteel is hij actief als docent luit, theorbe en barokgitaar aan de afdeling oude muziek van het Centro Studi Musica & Arte in Florence.
Bozar Maecenas
Prince et Princesse de Chimay • Barones Michèle Galle-Sioen • Monsieur et Madame Laurent Legein • Madame Heike Müller • Monsieur et Madame Dominique Peninon • Monsieur et Madame Antoine Winckler • Chevalier Godefroid de Wouters d'Oplinter
Bozar Honorary Patrons
Comte Etienne Davignon • Madame Léo Goldschmidt
Bozar Patrons
Monsieur et Madame Charles Adriaenssen • Madame Marie-Louise Angenent • Comtesse Laurence d'Aramon • Monsieur Jean-François Bellis • Baron et Baronne Berghmans • Monsieur Tony Bernard • De heer Stefaan Bettens • Monsieur Philippe Bioul • Mevrouw Roger Blanpain-Bruggeman • Madame Laurette Blondeel • Comte et Comtesse Boël • Monsieur et Madame Thierry Bouckaert • Madame Anny Cailloux • Madame Valérie Cardon de Lichtbuer • Madame Catherine Carniaux • Monsieur Jim Cloos et Madame Véronique Arnault • Mevrouw Chris Cooleman • Monsieur et Madame Jean Courtin • De heer en mevrouw Géry Daeninck • Monsieur et Madame Denis Dalibot • Madame Bernard Darty • Monsieur Jimmy Davignon • De heer en mevrouw Philippe De Baere • De heer Frederic Depoortere en mevrouw Ingrid Rossi • Monsieur Patrick Derom • Madame Louise Descamps • De heer Bernard Dubois • Mevrouw Sylvie Dubois • Madame Dominique Eickhoff • Baron et Baronne William Frère • De heer Frederick Gordts • Comte et Comtesse Bernard de Grunne • Madame Nathalie Guiot • De heer en mevrouw Philippe Haspeslagh - Van den Poel • Madame Susanne Hinrichs et Monsieur Peter Klein • Monsieur Jean-Pierre Hoa • De heer Xavier Hufkens • Madame Bonno H. Hylkema • Madame Fernand Jacquet • Baron Edouard Janssen • Madame Elisabeth Jongen • Monsieur et Madame Jean-Louis Joris • Monsieur et Madame Adnan Kandyoti • Monsieur et Madame Claude Kandyoti • Monsieur Sander Kashiva • Monsieur Sam Kestens • Monsieur et Madame Klaus Körner • Madame Marleen Lammerant • Monsieur Pierre Lebeau • Baron Andreas de Leenheer ✝ • Monsieur et Madame François Legein • Madame Gérald Leprince Jungbluth • Monsieur Xavier Letizia • De heer en mevrouw Thomas Leysen • Monsieur Bruno van Lierde • Madame Florence Lippens • Monsieur et Madame Clive Llewellyn • Monsieur et Madame Thierry Lorang • Madame Olga Machiels-Osterrieth • De heer Peter Maenhout • De heer en mevrouw Jean-Pierre en Ine Mariën • De heer en mevrouw Frederic Martens • Monsieur Yves-Loïc Martin • Monsieur et Madame Dominique Mathieu-Defforey • Madame Luc Mikolajczak • De heer en mevrouw Frank Monstrey • Madame Philippine de Montalembert • Madame Nelson • Monsieur Laurent Pampfer • Famille Philippson • Monsieur Gérard Philippson • Madame Jean Pelfrène-Piqueray • Madame Marie-Caroline Plaquet • Madame Lucia Recalde Langarica • Madame Hermine Rédélé-Siegrist • Monsieur Bernard Respaut • Madame Fabienne Richard • Madame Elisabetta Righini • Monsieur et Madame Frédéric Samama • Monsieur Grégoire Schöller • Monsieur et Madame Philippe Schöller • Monsieur et Madame Hans C. Schwab • Monsieur et Madame Tommaso Setari • Madame Gaëlle Siegrist-Mendelssohn • Monsieur et Madame Olivier Solanet • Monsieur Eric Speeckaert • Monsieur Jean-Charles Speeckaert • Vicomte Philippe de Spoelberch et Madame Daphné Lippitt • Madame Anne-Véronique Stainier • De heer Karl Stas • Monsieur et Madame Philippe Stoclet • De heer en mevrouw Coen Teulings • Messieurs Oliver Toegemann et Bernard Slegten • Monsieur et Madame Philippe Tournay • Monsieur Jean-Christophe Troussel • Monsieur et Madame Xavier Van Campenhout • Mevrouw Yung Shin Van Der Sype • Mevrouw Barbara Van Der Wee en de heer Paul Lievevrouw • De heer Koen Van Loo • De heer en mevrouw Anton Van Rossum • Monsieur et Madame Guy Viellevigne • De heer Johan Van Wassenhove • Monsieur et Madame Michel Wajs-Goldschmidt • Monsieur et Madame Albert Wastiaux • Monsieur Luc Willame • Monsieur Robert Willocx ✝ • Monsieur et Madame Bernard Woronoff • Monsieur et Madame Jacques Zucker • Zita, maison d'art et d'âme
Bozar Circle
Monsieur et Madame Paul Bosmans • Monsieur et Madame Paul De Groote • De heer Stefaan Sonck Thiebaut • Madame France Soubeyran • De heer en mevrouw Remi en Evelyne Van Den Broeck
Bozar Young Circle
Mademoiselle Floriana André • Docteur Amine Benyakoub • Mevrouw Sofie Bouckenooghe • Monsieur Matteo Cervi • Monsieur Rodolphe • Dulait Monsieur Avi Goldstein • Monsieur Rodolphe Dulait • Monsieur et Madame Melhan-Gam • Dokter Bram Peeters • Monsieur Lucas Van Molle • Monsieur et Madame Clément et Caroline Vey-Werny • Mademoiselle Cory Zhang