Remember to turn down the brightness and mute your phone.

Terug naar het evenement

Bozar

Belgian National Orchestra

Belgian National Orchestra, Hermus & Noack

20 Apr.'24
- 20:00

Henry Le Boeufzaal

Ludwig van Beethoven (1770-1827)
Coriolanus Ouvertüre, op. 62 (1807)

Nikolai Medtner (1880-1951)
Concerto voor piano nr. 1 in c, op. 33 (1914-18)

Allegro
Tranquillo
Coda: Allegro molto

pauze

Pjotr Tsjaikovski (1840-1893)
Symfonie nr. 5 in e, op. 64 (1888)

Andante - Allegro con anima
Andante cantabile, con alcuna licenza
Valse: Allegro moderato
Finale: Andante maestoso - Allegro vivace

einde voorzien om 22u05

Coriolanus was een Romeinse patriciër die na enkele militaire successen consul probeerde te worden. Toen dat niet lukte, keerde hij zich tegen Rome. Hij sloot een verbond met een vijandig volk en belegerde zijn eigen thuisstad. Op het hoogtepunt van de strijd zond Rome een groep vrouwen naar Coriolanus om te onderhandelen, waaronder ook zijn eigen echtgenote en zijn moeder. In de toneelouverture die Beethoven schreef voor Heinrich Joseph von Collins Coriolanus-tragedie, botst Corionalus’ heerszuchtige karakter met de cantilene-achtige smeekbeden van zijn moeder.

De Belgische pianist Florian Noack houdt ervan het publiek minder gekende werken te presenteren en wordt daarom alom geroemd. In dit concert voert hij het Eerste pianoconcerto uit van de Russische componist Nikolaj Medtner, een tijdgenoot en vriend van Rachmaninov. Net als deze laatste bleef Medtner in woelige tijden trouw aan de westerse klassieke traditie en componeerde virtuoze, hoogromantische composities. Zijn titanische Eerste pianoconcerto, geschreven tijdens de Eerste Wereldoorlog, is een van Medtners beste werken. Samen met het Belgian National Orchestra onder leiding van Antony Hermus zal Florian Noack dit pianoconcerto aan het einde van dit seizoen ook op cd opnemen.

Meer weten? Lees hier het artikel ‘Nikolaj Medtner: Een virtuoze pianostem in troebele tijden’ van Johan Van Acker.

Tsjaikovski schreef zijn Vijfde symfonie in 1888, op het hoogtepunt van zijn artistieke kunnen. Eén thema – een soort ‘idee fixe’ in navolging van Berlioz’ Symphonie fantastique – duikt in alle vier de bewegingen op. Velen interpreteren dit thema als het noodlot, maar “waar in Beethovens Vijfde symfonie het noodlot aan de deur klopt,” aldus een recensent net na de première op: “daar probeert in Tsjaikovski’s Vijfde symfonie het noodlot te ontsnappen”. De eerste beweging begint met een donker andante, gespeeld door de klarinetten. Voordat dit deel in mineur afsluit, duikt er in een geanimeerd allegro echter nog heel wat kinderlijke levensvreugde op. De tragische openingsmaten van de tweede beweging leiden een prachtige hoornmelodie in, die als een zonnestraal plots doorheen het sombere wolkendek breekt. De derde beweging is een wals waarop het noodlot weinig grip krijgt. In de vierde beweging verschijnt het thema terug ten tonele, maar nu in majeur – om dan uiteindelijk te culmineren in een triomfantelijke mars.

Coriolanus, ouverture in C, op. 62 (1807)

De ouvertures die Beethoven schreef voor toneelstukken als Goethes Egmont, von Kotzebues Die Ruinen von Athen en König Stephan en Coriolan van Heinrich von Collin zijn een eigen leven gaan leiden, los van hun oorspronkelijke context. In het geval van de beroemde Coriolanus-ouverture, op. 62 rijst zelfs de vraag of Beethovens partituur ooit iets anders is geweest dan een concertouverture. Zo kennen we de uitvoering van maart 1807 in het paleis van prins Lobkowitz te Wenen samen met de Vierde Symfonie en het Vierde Pianoconcerto, maar geen uitvoering in het theater.

Evenals bij Shakespeare handelt von Collins patriottische drama in versvorm over de Romeinse generaal Coriolanus die zich bij het volk gehaat maakt door zijn aristocratische gezindheid. Wanneer in Rome hongersnood uitbreekt, stelt hij voor om de verkoop van koren uit de staatsmagazijnen te staken tot het volk afstand doet van het tribunaat, de vertegenwoordiging van de plebejers. Coriolanus wordt voor de tribunen gedaagd en uiteindelijk verdreven. In ballingschap bereidt hij een ‘putsch’ voor te Rome, maar zijn moeder en vrouw weten hem na lang smeken op andere gedachten te brengen.

Beethovens ouverture beperkt zich tot de evocatie van Coriolanus’ innerlijke tweestrijd. Opvallend is dat het personage zelf niet geïntroduceerd wordt door een thema in de strikte zin van het woord. Met fortissimo-akkoorden wordt zijn onbuigzame karakter geschetst. Tot de verschijning van een cantilene, het enige echte thema dat naar de argumenten van de vrouwen verwijst, vindt men omzeggens geen enkele melodie in Beethovens betoog terug. De geleidelijke infiltratie van melodie en lyriek in een ritmisch gebalde muziek vol gebaren is het geheim van dit werk – een perfecte theaterouverture gezien het de krachtlijnen van een drama in bondige zin weergeeft.

Piet De Volder (Bozar archieven)

Nikolai Karlovitsj Medtner, Concerto voor piano nr. 1 in c, op. 33 (1918)

Het eerste van Medtners drie pianoconcerti is opmerkelijk om zijn verbeeldingsinhoud, de schoonheid van de melodieën en de grootschalige structuur. Het is waarschijnlijk zijn beste werk. Hij begon eraan in 1914 en de eerste uitvoering, met de componist aan de piano en het Koussevitsky Orkest, vond plaats op 12 mei 1918. De verschrikking van de Eerste Wereldoorlog wordt bijna onvermijdelijk weerspiegeld in het concerto. Door de grote betekenis van de Duitse en Russische cultuur in Medtners denken was het conflict tussen beide een persoonlijke tragedie. Het concerto is een grootse constructie in één deel, geschreven in sonatevorm waarin de extreme doorwerking van elke sectie de afwezigheid van de traditionele bewegingen van de symfonie compenseert. Trage en scherzo-achtige episodes klinken bijna als het middendeel van een symfonie en de - thematisch en dynamisch - rijke coda fungeert als finale. Deze vormelijke originaliteit wordt nog verhoogd door de versmelting van twee structurele prinicipes: de sonatevorm verleent het werk zijn globale contouren en de variatievorm verschaft diversiteit, contrastwerking en een enigszins fragmentarische structuur.Het werk begint met vier inleidende kreten die het hoofdthema voorafgaan, vol heroïsche en tragische pathos. De enorme thematische concentratie in het muziekmateriaal is opvallend: alle belangrijke secties komen voort uit het hoofdthema dat zelfs de bron is van twee lyrische onderwerpen en de andere belangrijke secties. Met een aanzienlijke polyfonische vaardigheid ontwikkelt de componist fragmenten uit alle hoofdthema’s van het concerto. De korte reëxpositie is uiterst dynamisch en in de coda vindt de laatste climax van het concerto plaats. Terwijl de belangrijkste muzikale beelden met elkaar geconfronteerd worden laat de uitkomst nog enige tijd op zich wachten door de hoofdthema’s door een reeks vreemde modulaties en ongewone harmonieën te leiden. Pas op het allerlaatste moment hoort men een triomfantelijke hymne in do groot, gevolgd door drie piano-aanslagen die als afsluitend klokkengelui klinken.

Dmitri Alexeev (Bozar archieven)

Pjotr Tsjaikovski, Symfonie nr. 5 in e, op. 64 (1888)

In de lente van 1888, elf jaar na de compositie van zijn vierde symfonie, schrijft Tsjaikovski: “Om eerlijk te zijn, heb ik op dit ogenblik totaal geen zin om te componeren. Wat betekent dit? Dat ik niets meer te zeggen heb? Ik heb geen ideeën en zie ook geen verdere mogelijkheden. Maar ik hoop toch dat ik ertoe kom het materiaal voor een symfonie te verzamelen.” De componist voelt het gewicht van een vergelijking met de Vijfde van Beethoven, maar slaagt er toch in aan het werk te gaan. Op het einde van de zomer is hij bezig met de orkestratie: “Nu de voltooiing nadert, kan ik haar objectiever beoordelen dan tijdens het werk. En goddank is ze niet slechter dan de andere!”.

De eerste uitvoering vindt hetzelfde jaar in Sint-Petersburg plaats met de componist op de bok. Het publiek is enthousiast, terwijl de pers negatief en kritisch reageert. Vandaag kan de Vijfde Symfonie, met haar sublieme Andante, beschouwd worden als de mooiste symfonie uit de ‘fatum’-cyclus rond het thema van de lotsbestemming, de spirituele onmacht van de mens, die op al het creatieve werk van Tsjajkovski een stempel heeft gedrukt. Dit motief doorloopt het werk als een rode draad en bepaalt zijn dramatische evolutie. Van Tsjaikovski's zes symfonieën is enkel de vijfde volledig cyclisch opgebouwd, dat wil zeggen dat hetzelfde thema, dat iets van een mars heeft door zijn ritme en iets van een koraal door zijn strengheid, de vier compositiedelen doorkruist. Het Andante begint met sombere en donkere akkoorden waarin het ‘fatum’-thema wordt aangebracht als de bevestiging van een universeel scepticisme. De zachte klank van de klarinetsolo roept een sfeer van weemoed en innige volksliederen op. Een tweede motief volgt: het is een onherkenbaar geworden walsmelodie, met de hoorns die verslagenheid uitdrukken en weerklinken als vraagtekens, als vragen zonder antwoord. Er bestaat nauwelijks een conflict tussen de twee thema's. De schaarse dramatische crescendo’s vallen kort uit en geven aan deze orkestrale ballade een donkere, geladen kleur. Het tweede Andante bejubelt het leven en de wereldse schoonheid. Dit orkestrale gedicht met zijn warme klanken, melodische dialogen, scherp afgelijnde psychologische etappes en climax doen denken aan een operascène. Uitzonderlijk wordt het meest intense conflict uit het werk in het Andante geplaatst. Vanuit het verval van de muzikale ontbinding op het einde van de eerste beweging ontstaat bij de hoorns een zachte en breedvoerige melodie die uitermate sereen en zangerig is. We horen een tweede cantilene, die plots onderbroken wordt door de kopers om het ‘fatum’-thema te hernemen. De vertroosting is mislukt, het mooie motief van het Andante laat zich nogmaals horen en verstomt. In de derde beweging horen we een andere vorm van vertroosting, namelijk die van de muziek, in dit geval een melancholische en gracieuze wals. Van alle kwelling en passie wordt abstractie gemaakt. De pure muziek biedt echter geen uitweg en het ‘fatum’-thema zet een punt achter de wals, die slechts een tijdelijke afleiding bood. Als een bittere conclusie klinkt het nog door, niet tragisch en niet sensationeel. Wat rest is een ultieme vertroosting: een vrolijke onthechting van de blinde kracht van het fatum. Het thema wordt hernomen in de feestelijke, plechtige inzet van de finale. Het Maestoso mondt uit in een waar feest waarin, zoals in bijna alle finales van Tsjaikovski, ritmes van Russische dansen weerklinken.

Naar Michel R. Hofmann (Bozar archieven)

Anthony Hermus is chef-dirigent van het Belgian National Orchestra en eerste gastdirigent van zowel het Noord Nederlands Orkest als de Britse Opera North (Leeds). Na studies piano bij Jacques de Tiège en directie bij Jac van Steen en George Fritzsch, begon hij zijn carrière aan het Theater Hagen, waar hij al snel opklom van repetitor tot muziekdirecteur. Van 2009 tot 2015 was Antony Hermus muziekdirecteur in Dessau, waar hij onder andere zijn eerste Ringcyclus dirigeerde. Voor zijn werk in Dessau werd hij door het Duitse magazine Opernwelt maar liefst drie jaar op rij genomineerd als ‘dirigent van het jaar’. Vandaag dirigeert Antony Hermus alle grote Nederlandse orkesten. Ook buiten Nederland is hij een veelgevraagd gastdirigent. Enerzijds voor operaproducties (Stuttgart, Strasbourg, Gothenburg, Komische Oper Berlin, Opéra de Paris studio, Essen en de Nederlandse Reisopera), anderzijds voor concertengagementen (Royal Philharmonic, BBC Scottisch en Danish National Orchestra, het Orchestre National de Lyon, Bamberg Symphony, Melbourne Symphony, Oregon Symphony). Antony Hermus is daarnaast ook gastdocent aan het Conservatorium van Amsterdam en artistiek adviseur van het Nederlandse Nationaal Jeugdorkest.

De Belgische pianist Florian Noack ontwikkelde een natuurlijke affiniteit met het Russische muzikale erfgoed uit liefde voor de Russische literatuur en zijn studies bij pianist-componist Vassily Lobanov. Andere ervaringen die hem als pianist gevormd hebben, waren zijn studies bij Claudio Martinez-Mehner aan de Musikhochschule Basel en de Academy masterclasses met de socratische lessen van Ferenc Rados in Prussia Cove, Cornwall. Florian Noack heeft talloze prijzen gewonnen, waaronder het Internationale Rachmaninov Concours, het Internationale Robert Schumann Concours en het Internationale Pianoconcours van Keulen. Florian Noack is vandaag regelmatig te gast op ’s werelds grootste festivals en in de meest prestigieuze concertzalen. Zijn discografie telt zes bijzonder goed onthaalde cd’s met divers off-the-beaten-track repertoire en met zijn eigen pianotranscripties. Florian Noack was docent aan de Musikhochschule in Keulen. Nu is hij professor aan het Koninklijk Conservatorium van Luik en geeft hij ook regelmatig masterclasses.

Het Belgian National Orchestra, dat werd opgericht in 1936, is de geprivilegieerde partner van Bozar. Het orkest staat sinds september 2022 onder leiding van chef-dirigent Antony Hermus, met Roberto González-Monjas als gastdirigent en Michael Schønwandt als geassocieerd dirigent. Het Belgian National Orchestra treedt op met solisten van wereldformaat als Hilary Hahn, Christian Tetzlaff, Thomas Hampson, Aleksandra Kurzak, Leif Ove Andsnes, Víkingur Ólafsson, Sergey Khachatryan en Truls Mørk. Verder investeert het Belgian National Orchestra in de toekomstige generatie luisteraars en deinst het niet terug voor vernieuwende projecten, zoals met pop-rock-artiest Ozark Henry en recent met Stromae voor zijn nieuwe album Multitude. Het Belgian National Orchestra wordt ondersteund door de Belgische federale Tax Shelter, de Nationale Loterij en Casa Kafka Pictures.

Konzertmeister

Alexei Moshkov

eerste viool
Isabelle Chardon *
Tatiana Vavalina
Sarah Guiguet *
Maria Boila
Nicolas Deharven
Françoise Gilliquet
Philip Handschoewerker
Arianne Plumerel
Serge Stons
Dirk Van De Moortel
Oscar Barero
Isabelle Rowland
Julian Bartoli

tweede viool
Igancio Rodriguez **
Nathalie Lefin *
Marie-Daniëlle Turner *
Mickael Bonnay
Sophie Demoulin
Isabelle Deschamps
Anouk Lapaire
Paola Aguilo
Isabelle Dunlop
Louis Corral
Ian Aninki

altviool
Mark Sabbah *
Mihoko Kusama *
Dmitry Riabinin *
Sophie Destivelle
Katelijne Onsia
Marinela Serban
Edouard Thise
Fréderique Camacho
Urshka Doler
José Ramos
Nicolas Altieri

cello
Dmitri Sylvian **
Lesya Demkovych
Philippe Lefin
Tine Muylle
Uros Nastic
Harm Van Rheeden
Taras Zanchak
Lucia Otero

contrabas
Kristian Todorov
Robertino Mihai ***
Svetoslav Dimitriev *
Dan Ishimoto
Miguel Meulders
Matthieu Garnavault

fluit
Denis Pierre Gustin **
Laurence Dubar *
Jeremie Fevre *

hobo
Arnaud Guittet **
Jonas Schoups

klarinet
Julien Beneteau **
Alvaro Ferre

fagot
Bert Helsen **
Filip Neyens *

hoorn
Anthony Devriendt ***
Bart Cypers **
Jan Van Duffel *
Katrien Vintioen *
Bernard Wasnaire *

trompet
Leo Wouters ***
Ward Opsteyn *

trombone
Guido Liveyns ***
Bruno Debusschere **
Sander Vets
Geert De Vos

tuba
Martijn Van Rijswijk ***

pauken
Nico Schoeters ***

*** aanvoerder
** eerste solist
* solist

DON 25.04 | 20:00
Film Symphonic: Joker met Dirk Brossé

VRI 03.05 | 20:00
Moessorgski & González-Monjas speelt en dirigeert Mozart

MAA 27.05 – ZAT 01.06 | 20:00
Finale Koningin Elisabethwedstrijd

VR 14.06 | 20:00
Dvořák 6 & Beatrice Rana speelt Mozart

Bozar Maecenas

Prince et Princesse de Chimay • Barones Michèle Galle-Sioen • Monsieur et Madame Laurent Legein • Madame Heike Müller • Monsieur et Madame Dominique Peninon • Monsieur et Madame Antoine Winckler • Chevalier Godefroid de Wouters d'Oplinter

Bozar Honorary Patrons

Comte Etienne Davignon • Madame Léo Goldschmidt

Bozar Patrons

Monsieur et Madame Charles Adriaenssen • Madame Marie-Louise Angenent • Comtesse Laurence d'Aramon • Monsieur Jean-François Bellis • Baron et Baronne Berghmans • Monsieur Tony Bernard • De heer Stefaan Bettens • Monsieur Philippe Bioul • Mevrouw Roger Blanpain-Bruggeman • Madame Laurette Blondeel • Comte et Comtesse Boël • Monsieur et Madame Thierry Bouckaert • Madame Anny Cailloux • Madame Valérie Cardon de Lichtbuer • Madame Catherine Carniaux • Monsieur Jim Cloos et Madame Véronique Arnault • Mevrouw Chris Cooleman • Monsieur et Madame Jean Courtin • De heer en mevrouw Géry Daeninck • Monsieur et Madame Denis Dalibot • Madame Bernard Darty • Monsieur Jimmy Davignon • De heer en mevrouw Philippe De Baere • De heer Frederic Depoortere en mevrouw Ingrid Rossi • Monsieur Patrick Derom • Madame Louise Descamps • De heer Bernard Dubois • Mevrouw Sylvie Dubois • Madame Dominique Eickhoff • Baron et Baronne William Frère • De heer Frederick Gordts • Comte et Comtesse Bernard de Grunne • Madame Nathalie Guiot • De heer en mevrouw Philippe Haspeslagh - Van den Poel • Madame Susanne Hinrichs et Monsieur Peter Klein • Monsieur Jean-Pierre Hoa • De heer Xavier Hufkens • Madame Bonno H. Hylkema • Madame Fernand Jacquet • Baron Edouard Janssen • Madame Elisabeth Jongen • Monsieur et Madame Jean-Louis Joris • Monsieur et Madame Adnan Kandyoti • Monsieur et Madame Claude Kandyoti • Monsieur Sander Kashiva • Monsieur Sam Kestens • Monsieur et Madame Klaus Körner • Madame Marleen Lammerant • Monsieur Pierre Lebeau • Baron Andreas de Leenheer ✝ • Monsieur et Madame François Legein • Madame Gérald Leprince Jungbluth • Monsieur Xavier Letizia • De heer en mevrouw Thomas Leysen • Monsieur Bruno van Lierde • Madame Florence Lippens • Monsieur et Madame Clive Llewellyn • Monsieur et Madame Thierry Lorang • Madame Olga Machiels-Osterrieth • De heer Peter Maenhout • De heer en mevrouw Jean-Pierre en Ine Mariën • De heer en mevrouw Frederic Martens • Monsieur Yves-Loïc Martin • Monsieur et Madame Dominique Mathieu-Defforey • Madame Luc Mikolajczak • De heer en mevrouw Frank Monstrey • Madame Philippine de Montalembert • Madame Nelson • Monsieur Laurent Pampfer • Famille Philippson • Monsieur Gérard Philippson • Madame Jean Pelfrène-Piqueray • Madame Marie-Caroline Plaquet • Madame Lucia Recalde Langarica • Madame Hermine Rédélé-Siegrist • Monsieur Bernard Respaut • Madame Fabienne Richard • Madame Elisabetta Righini • Monsieur et Madame Frédéric Samama • Monsieur Grégoire Schöller • Monsieur et Madame Philippe Schöller • Monsieur et Madame Hans C. Schwab • Monsieur et Madame Tommaso Setari • Madame Gaëlle Siegrist-Mendelssohn • Monsieur et Madame Olivier Solanet • Monsieur Eric Speeckaert • Monsieur Jean-Charles Speeckaert • Vicomte Philippe de Spoelberch et Madame Daphné Lippitt • Madame Anne-Véronique Stainier • De heer Karl Stas • Monsieur et Madame Philippe Stoclet • De heer en mevrouw Coen Teulings • Messieurs Oliver Toegemann et Bernard Slegten • Monsieur et Madame Philippe Tournay • Monsieur Jean-Christophe Troussel • Monsieur et Madame Xavier Van Campenhout • Mevrouw Yung Shin Van Der Sype • Mevrouw Barbara Van Der Wee en de heer Paul Lievevrouw • De heer Koen Van Loo • De heer en mevrouw Anton Van Rossum • Monsieur et Madame Guy Viellevigne • De heer Johan Van Wassenhove • Monsieur et Madame Michel Wajs-Goldschmidt • Monsieur et Madame Albert Wastiaux • Monsieur Luc Willame • Monsieur Robert Willocx ✝ • Monsieur et Madame Bernard Woronoff • Monsieur et Madame Jacques Zucker • Zita, maison d'art et d'âme

Bozar Circle

Monsieur et Madame Paul Bosmans • Monsieur et Madame Paul De Groote • De heer Stefaan Sonck Thiebaut • Madame France Soubeyran • De heer en mevrouw Remi en Evelyne Van Den Broeck

Bozar Young Circle

Mademoiselle Floriana André • Docteur Amine Benyakoub • Mevrouw Sofie Bouckenooghe • Monsieur Matteo Cervi • Monsieur Rodolphe • Dulait Monsieur Avi Goldstein • Monsieur Rodolphe Dulait • Monsieur et Madame Melhan-Gam • Dokter Bram Peeters • Monsieur Lucas Van Molle • Monsieur et Madame Clément et Caroline Vey-Werny • Mademoiselle Cory Zhang