Remember to turn down the brightness and mute your phone.
Orchestre Philharmonique du Luxembourg & Peltokoski
15 Mei'25
- 19:30
Henry Le Boeufzaal
Richard Wagner (1813 – 1883)
Der fliegende Holländer (1840-41)
Duur: 140 min. (zonder pauze)
De storm gaat liggen
Na bescheiden functies in Maagdenburg, Köningsberg en Würzburg beland Richard Wagner in Riga als eerste dirigent van de opera. Maar ook die betrekking is van korte duur. Zijn contract wordt niet verlengd en de jonge Wagner kijkt samen met zijn vrouw op tegen een berg schulden. Hij wil zijn geluk dan maar beproeven in Parijs, maar krijgt geen paspoort vooraleer hij zijn schuldeisers tegemoetkomt. Er zit maar één iets op: vluchten en Parijs proberen te bereiken via een omweg. Wat volgt is een helse reis en een bron aan inspiratie voor zijn opera Der fliegende Höllander. Want als een bende smokkelaars reist het echtpaar met hun hond via de Pruisische grens tot nabij Köningsberg waar ze inscheepten op de Thetis, een vrachtschip dat slechts zeven bemanningsleden had en geen enkele andere passagier. Wanneer ze uitvaarden of de grens met Denenmarken naderden verschuilde het Wagner-koppel zich in het ruim tussen het haver en de erwten voor het geval er controle zou zijn door de autoriteiten. Door een storm is het kleine schip genoodzaakt een veilige haven te zoeken in de Noordse fjorden en ook op de Noordzee richting Londen brengt onheilspellend noodweer de Thetis uit koers. Na duizend mijl en 24 dagen bereiken ze de Engelse kust. Via een stoomboot en postkoets arriveren de Wagners uiteindelijk in Parijs. De plannen voor nieuwe opera’s kunnen in daden omgezet worden. Wat Wagner nooit heeft geweten is dat de Thetis negen jaar later ook effectief op zee zou verdwijnen...
De storm, de Noordse kust, de eindeloze en gedoemde zeiltocht... In zijn autobiografie Mein Leben geeft Wagner toe dat zijn reis van Riga naar Parijs een inspiratie vormde voor Der fliegende Höllander. Het verhaal van De Vliegende Hollander komt echter niet uit de hersenpan van de Duitse componist. Al in 1804 vermeldt Thomas Moore het bijgeloof over een angstaanjagend schip met bloedrode zeilen dat rond de Kaap de Goede Hoop vaart. Het werd daar op zijn tocht naar Indië gestraft omdat de VOC-kapitein de Goden en de duivel vervloekt had. Een eerste uitgeschreven versie van de mythe verschijnt in 1821 en werd vijf jaar later in een toneelstuk gegoten door Edward Fitzball. Misschien ken jij De Vliegende Hollander eerder als Bill Nighy uit Pirates of the Caribbean of het gifgroene personage uit Spongebob Squarpants?
Wagner baseerde zijn verhaal op Heinrich Heines Aus den Memoiren des Herrn von Schnabelewopski en zette de eerste ideeën voor de opera in 1830 op papier. Wagner is op dat moment 28, in grote armoede en op zoek naar succes. De satirische ondertoon van dit Heines vertelling zou Wagner niet overnemen. Het lot van de Hollander is doodernstig, zoals het eerste bedrijf ons leert: de Hollander, bij Wagner in het zwart gekleed met een zwarte baard, kaapt een schip dat tijdens een storm in de problemen kwam. Hij ziet een kans om zich van zijn vloek te bevrijden. Hij mag namelijk maar om de zeven jaar aan land om een vrouw te zoeken die hem trouw is. De kapitein van het gekaapte schip beloofd zijn dochter af te staan in ruil voor een grote bruidsschat. Beide schepen zetten koers naar de Noordse fjorden, waar het huwelijk volbracht zal worden.
In het tweede bedrijf leren we Senta kennen, de dochter van de kapitein en nieuwe bruid van de Hollander. Ze is bekend met de mythe van de Vliegende Hollander en zingt – zonder te weten dat hij op weg is – over diens vloek. In de beroemde Senta’s ballade geeft ze toe dat ze de vrouw wil zijn die de vloek kan opheffen. Ze is gefascineerd door de nog onbekende figuur. Een koor van meisjes wacht hun geliefde zeemannen op (Summ und brumm, du gutes Rädchen). Na een korte kennismaking met de Hollander zweert Senta hem al trouw, ondanks de jaloezie van haar ex-vriendje Erik. Die klaagt aan het begin van het derde bedrijf dat Senta haar trouw al eerder aan hem had beloofd. Wanneer de Hollander weet krijgt van de kaper aan de kust beseft hij dat Senta niet de vrouw is die hem kan helpen. Hij weet dat hij verdoemd is. Pas op dit fragiele moment komt boven water dat hij effectief de Vliegende Hollander is, wat Senta al voorvoelde. Net wanneer de Hollander de kust verlaten heeft, zweert Senta hem nogmaals trouw tot de dood en springt in zee. Het blijkt zijn redding te zijn! Het spookschip verdwijnt en Senta en de Hollander stijgen op naar de hemel.
Net als in zijn latere opera’s koppelt Wagner aan elk personage een leidmotief, een korte herkenbare melodie die je steeds zal horen wanneer een van de hoofdrollen aan het woord is of als representatie voor een gebeurtenis. Ze worden al in de ouverture gespeeld en aan je voorgesteld. Een plechtig statement – vaak door de koperblazers gespeeld - kondigt de Hollander aan. Dit is het centrale thema van de opera waarmee de ouverture aanvangt. Ook Senta’s ballade start met het invallen van dit ‘vloekmotief’. Een melancholische, lyrische melodie introduceert Senta. Wanneer Senta de zee in springt, weerklinkt dit ‘verlossingsmotief’ net na die van de Hollander, bij wijze van symbiose. Een woelig motief is tot slot het vermelden waard. Heftig bewegende achtsten, waarbij de eerste tel wordt weggelaten, creëren een wankelend ritme. Het is de storm uit het eerste bedrijf. De storm waarin Wagner het licht zag. De storm die de voorafgaande stilte opvulde met wonderlijke muziek van De Vliegende Hollander.
Guillaume De Grieve
Orchestre Philharmonique du Luxembourg
Het Orchestre Philharmonique du Luxembourg werd in 1933 opgericht als onderdeel van van Radio Luxembourg (RTL) en wordt sinds 1996 beheerd door de staat. In 2005 verhuisde het naar de Philharmonie Luxembourg, waarmee het sinds 2012 één entiteit vormt. De 99 musici uit vijfentwintig landen staan onder leiding van Gustavo Gimeno, die dit seizoen zijn tiende en laatste seizoen aan het roer van het orkest viert. Zijn voorgangers waren Henri Pensis, Carl Melles, Louis de Froment, Leopold Hager (benoemd tot eredirigent in 2021), David Shallon, Bramwell Tovey en Emmanuel Krivine.
Het Orchestre Philharmonique du Luxembourg wordt gesubsidieerd door het Ministerie van Cultuur van het Groothertogdom en financieel gesteund door de stad Luxemburg. Het orkest wordt gesponsord door Banque de Luxembourg, BGL BNP Paribas en Mercedes-Benz. Sinds 2010 beschikt het orkest over de cello “Le Luxembourgeois”, gemaakt door Matteo Goffriller, dankzij de genereuze steun van BGL BNP Paribas. Sinds seizoen 2022/23 speelt het orkest op een viool van Giuseppe Guarneri filius Andreae en een viool van Gennaro Gagliano, in bruikleen van de Rosemarie en Hartmut Schwiering Stiftung.
Camerata Silesia
koor
Het Katowice City Singers' Ensemble “Camerata Silesia” is een toonaangevend Pools kamerzangensemble, opgericht in 1990 door dirigente Anna Szostak, die nog steeds artistiek leider is. Camerata Silesia onderhoudt nauwe banden met toonaangevende vertegenwoordigers van de hedendaagse muziek en heeft meer dan 300 nieuwe werken in première gebracht, waarvan vele speciaal voor het ensemble zijn gecomponeerd. Tijdens haar meer dan 30-jarige carrière heeft Camerata Silesia internationale bekendheid verworven, door Polen en de stad Katowice te promoten tijdens optredens in de meest prestigieuze concertzalen van Europa en Azië. Dankzij de samenwerking met het Polish National Radio Symphony Orchestra mag het ensemble de NOSPR-hal als thuishaven beschouwen.
Polish Radio Choir
koor
Het Polish Radio Choir in het Krzysztof Penderecki European Centre for Music in Lusławice werd opgericht in 1948 en voert al meer dan 75 jaar een repertoire uit dat zowel a capella muziek als vocaal-instrumentale vormen omvat. Het belangrijkste werkterrein van het koor is Poolse muziek uit de 20e eeuw. Het heeft werken in première gebracht van onder andere Penderecki, Lutosławski en Górecki. Een mix van jonge mensen, vol energie en onbegrensde verbeelding, en ervaren zangers bewegen zich met perfectie en finesse door de meanders van de zangkunst. Ook muzikale ontmoetingen met de jazzwereld zijn het koor niet vreemd.
Tarmo Peltokoski
dirigent
De Finse dirigent Tarmo Peltokoski is momenteel Muziekdirecteur van het Latvian National Symphony Orchestra en het Orchestre National du Capitole de Toulouse, naast eerste gastdirigent bij de Deutsche Kammerphilharmonie Bremen en Rotterdams Philharmonisch Orkest. In’26-’27 gaat hij als Muziekdirecteur aan de slag bij Hong Kong Philharmonic Orchestra. Op slechts 22-jarige leeftijd voltooide hij zijn eerste Wagners Ringcyclus. In de daaropvolgende jaren dirigeerde hij Tristan und Isolde, Götterdämmerung en Der Fliegende Höllander. Wagner ligt Peltokoski duidelijk. Ook als pianist maakt hij furore: op zijn debuutplaat voor Deutsche Grammophon combineerde hij Mozarts symfonieën met piano-improvisaties op thema’s van Mozart.
Brian Mulligan
Der Holländer (bariton)
Brian Mulligan studeerde af aan de Juilliard School en bewees zich snel als uitvoerder in werken van Strauss en Wagner, alsook in 21e-eeuwse muziek. De rol van de Hollander staat op zijn lijf geschreven: dit seizoen vertolkt hij hem samen met het Radio Filharmonisch Orkest in Concertgebouw Amsterdam, met Taiwan Philharmonic in Taipei en uiteindelijk met Luxemburg Philharmonic tijdens een Europese tournée. Eerdere hoogtepunten waren producties met San Francisco Opera Orchestra, Rotterdam Philharmonic en Philadelphia Orchestra. Binnenkort volgt zijn debuut bij Philharmonia Orchestra onder leiding van Yannick Nézet-Séguin.
Gabriela Scherer
Senta (sopraan)
De Zwitserse sopraan Gabriela Scherer vond haar weg naar de internationale podia en festivals in rollen van Gluck, Mozart, Puccini, Strauss, Wagner en Weber. Scherer studeerde aan het Mozarteum in Salzburg en verdiende haar strepen bij de Leipzig Opera en later de Bavarian State Opera. Recente hoogtepunten waren haar debuut als Chrysothemis in Strauss’ Elektra, als Leonore in Beethovens Fidelio en titelrollen in Strauss’ Arabella en Puccini’s Tosca. Dit seizoen reisde ze af naar onder meer Alter Oper Frankfurt (Verdi’s Messa da Requiem), Deutsche Oper (Wagners Der Fliegende Höllander) en Teatro Real Madrid (galaconcert).
Albert Dohmen
Daland (bas)
Christof Fischesser werd last-minute vervangen door Albert Dohmen. Om die reden werd deze biografie vertaald met ChatGPT.
Albert Dohmen kan terugkijken op een lange internationale carrière met een eerste hoogtepunt in 1997 toen hij Wozzeck vertolkte tijdens het Salzburger Paas- en Zomerfestival met de Berliner en Wiener Philharmoniker onder leiding van Claudio Abbado en in een regie van Peter Stein. Daarna werkte hij met beroemde dirigenten als Zubin Mehta, Giuseppe Sinopoli, Claudio Abbado, James Levine, Georges Prêtre, Kurt Masur, Lorin Maazel en vele anderen. Albert Dohmen heeft de belangrijke rollen van zijn fach vertolkt (zoals Kurwenal, Pizarro, Wotan, Amfortas, Holländer, Scarpia, Blauwbaard, Hans Sachs) in alle grote operahuizen zoals de Bastille in Parijs, Covent Garden, de Beierse Staatsopera, in de operahuizen van Zürich, Amsterdam, het Liceo Barcelona, de Weense Staatsopera, de opera in Los Angeles enz. Hij maakte zijn debuut in de Metropolitan Opera van New York als Jochanaan / Salome.
Albert Dohmen vestigde zich als een van de toonaangevende Wotan zangers van zijn generatie. Hij zong deze rol in complete Ring cycli in Triëst, Genève, Catania, bij de Deutsche Oper Berlin en de Wiener Staatsoper, bij De Nederlandse Opera Amsterdam en bij de MET, om er maar een paar te noemen.
Recente hoogtepunten zijn zijn debuut als Hans Sachs / Meistersinger von Nürnberg in Genève en Barcelona, als Gurnemanz / Parsifal in Genève, als Barak / Frau ohne Schatten in Florence onder leiding van Zubin Mehta en producties van Elektra / Orest in Baden-Baden onder Christian Thielemann, Salome / Jochanaan in Amsterdam, Don Giovanni / Commendatore in de Weense Staatsopera, Flying Duchman/ Daland in Parijs, Falstaff in Stuttgart, Tristan/ König Marke in Barcelona, Meistersinger/ Pogner in La Scala in Milaan en in 2022 zijn debuut als Hagen in Götterdämmerung in de Weense Staatsopera. Hoogtepunten van Wagner in het seizoen 24/25 zijn zijn debuut met het Auckland Philharmonia Orchestra als Marke en Daland in het Teatro Verdi in Triëst.
Albert Dohmen maakte zijn debuut tijdens het Bayreuth Festival 2007 en vertolkte Wotan / Wanderer in de Ring cycli met revivals in de daaropvolgende jaren. In de Bayreuth Ring cycli 2015 - 2018 zong hij de rol van Alberich. Op het festival van 2022 zong hij Hagen / Götterdämmerung en maakte hij zijn roldebuut als Landgraf / Tannhäuser.
Albert Dohmen is ook een zeer succesvolle concertzanger: hij heeft het hele basrepertoire van Bach tot Schönberg gezongen in alle belangrijke concertzalen en op internationale festivals, bijvoorbeeld Beethovens 9e symfonie onder Kurt Masur bij het New York Philharmonic Orchestra, Brahms' Requiem, opnieuw onder Kurt Masur op het St. Denis Festival, Mahlers 8e symfonie onder Valery Gergiev en Gurre-Lieder, Beethovens 9e onder James Levine. Ook heeft hij diverse recitalprogramma's, waarmee hij in gerenommeerde concertzalen te horen is. In 2021 viel Albert Dohmen een bijzondere eer te beurt door uitgenodigd te worden voor een concert met de 13e symfonie van Sjostakovitsj in Babi Jar met het DSO Berlijn onder leiding van Thomas Sanderling, georganiseerd door het Babi Jar Holocaust Memorial Centre. Onlangs zong hij met de Münchner Philharmoniker onder leiding van Lorenzo Viotti in De klokken van Rachmaninov. In het seizoen 24/25 zingt hij talrijke concerten, waaronder Mahlers 8e Symfonie in Praag en Bremen, Beethovens 9e Symfonie in Toulouse en Schönbergs Gurre-Lieder in Duisburg.
Onder de vele cd's die zijn artistieke output documenteren, moet speciale vermelding worden gemaakt van zijn opnames van Zemlinsky's Florentijnse Tragedie met het Concertgebouworkest onder leiding van Riccardo Chailly en zijn drie opnames onder Sir Georg Solti (Frau ohne Schatten, Fidelio en Meistersinger).
Tuomas Katajala
Erik (tenor)
De Finse Tuomas Katajala is een veelzijdige tenor die zich zowel in de opera- als concertwereld thuis voelt. Zonder moeite wisselt hij projecten af met muziek van J.S. Bach, Beethoven, Britten, Wagner en Mozart. Gerenommeerde dirigenten als Pablo Heras-Casado, Klaus Mäkelä en Esa-Pekka Salonen werkten al met hem samen. Recente hoogtepunten zijn de rollen Max in Webers Der Freischütz, de titelrol in Mozarts Idomeneo en Loge in Wagners Das Rheingold. Ook nog op de agenda: een nieuwe productie van Mussorgski’s Boris Godunov tijdens het Savonlinna Opera Festival en talrijke thuismatchen in Riga, Malmö en Tampere.
David Fischer
Der Steuermann (tenor)
David Fischer is al sinds 2019 verbonden aan de Deutsche Oper am Rhein en zong er rollen in opera’s van Mozart en Tsjaikovski, over Wagner en Verdi. Als Tamino uit Mozarts De Toverfluit stond hij op de prestigieuze podia van Salzburg Festival, de Semperoper Dresden en de Leipzig opera. In concertprogramma’s staat hij dit seizoen aan de zijde van onder meer Jordi Saval, René Jacobs en Tarmo Peltokoski. Dit na eerdere samenwerkingen met Teodor Currentzis, Joana Mallwitz en Philippe Herreweghe. Ook met het liedrepertoire is Fischer vertrouwd: hij zong eerder al Schuberts Die schöne Mullerin en Schumanns liedrepertoire.
Catriona Morison
Mary (mezzosopraan)
Na haar debuut op het Salzburg Festival in 2015, veroverde mezzosopraan Catriona Morison de podia van het Edinburgh International Festival, Oper Köln, Staatsoper Hamburg en andere toplocaties. Recent breidde ze haar repertoire uit met Strauss’ Ariadne auf Naxos, Wagners Das Rheingold en Monteverdi’s L’incoronazione di Poppea. Ook in scenische uitvoeringen schittert ze naast onder meer het BBC National Orchestra of Wales en het Royal Scottish National Orchestra. Morisons diepgewortelde band met het liedrepertoire kwam al tot uiting in cd-releases met liederen van Grieg, Brahms, Lang en Schumann, begeleid door Malcolm Martineau op piano.
Bozar
Bozar
Bozar
Bozar
Bozar
Bozar
Bozar
Bozar
Bozar Maecenas
Monsieur et Madame Bertrand Ferrier • Barones Michèle Galle-Sioen • Monsieur et Madame Laurent Legein • Madame Heike Müller • Monsieur et Madame Dominique Peninon • Monsieur et Madame Antoine Winckler • Chevalier Godefroid de Wouters d'Oplinter • Bozar Honorary Patrons • Comte Etienne Davignon • Madame Léo Goldschmidt
Bozar Patrons
Monsieur et Madame Charles Adriaenssen • Madame Marie-Louise Angenent • Comtesse Laurence d'Aramon • Monsieur Jean-François Bellis • Baron et Baronne Berghmans • De heer Stefaan Bettens • Monsieur Philippe Bioul • Mevrouw Roger Blanpain-Bruggeman • Madame Laurette Blondeel • Comte et Comtesse Boël • Monsieur et Madame Thierry Bouckaert • Monsieur Thierry Boutemy • Madame Anny Cailloux • Madame Valérie Cardon de Lichtbuer • Madame Catherine Carniaux • Madame Paloma Castro Martinez de Tejada • Prince et Princesse de Chimay • Monsieur Jim Cloos et Madame Véronique Arnault • Mevrouw Chris Cooleman • Monsieur et Madame Jean Courtin • Monsieur et Madame Denis Dalibot • Madame Bernard Darty • Monsieur Jimmy Davignon • De heer en mevrouw Philippe De Baere • Monsieur Nicolas De Coster et Madame Stéphanie Donnez • De heer Frederic Depoortere en mevrouw Ingrid Rossi • Monsieur Edouard Derom • Monsieur Patrick Derom • Madame Louise Descamps • Monsieur Amand-Benoit D'Hondt • De heer Bernard Dubois • Mevrouw Sylvie Dubois • Madame Claudine Duvivier • Madame Dominique Eickhoff • Baron et Baronne William Frère • De heer Frederick Gordts • Baron et Baronne Pierre Gurdjian • De heer en mevrouw Philippe en Martine Haspeslagh - Van den Poel • Madame Susanne Hinrichs et Monsieur Peter Klein • Monsieur Jean-Pierre Hoa • De heer Xavier Hufkens • Madame Bonno H. Hylkema • Madame Fernand Jacquet • Baron Edouard Janssen • Madame Elisabeth Jongen • Monsieur et Madame Jean-Louis Joris • Monsieur et Madame Adnan Kandyoti • Monsieur Sander Kashiva • Monsieur Sam Kestens • Monsieur et Madame Klaus Körner • Madame Marleen Lammerant • Monsieur Pierre Lebeau • Monsieur et Madame François Legein • Monsieur et Madame Charles-Henri Lehideux • Madame Gérald Leprince Jungbluth • Monsieur Xavier Letizia • Monsieur Bruno van Lierde • Monsieur et Madame Clive Llewellyn • Monsieur et Madame Thierry Lorang • Madame Olga Machiels-Osterrieth • De heer Peter Maenhout • De heer en mevrouw Jean-Pierre en Ine Mariën • De heer en mevrouw Frederic Martens • Monsieur Yves-Loïc Martin • Monsieur et Madame Dominique Mathieu-Defforey • De heer en mevrouw Frank Monstrey (urbion) • Madame Philippine de Montalembert • Madame Nelson • Monsieur Laurent Pampfer • Famille Philippson • Monsieur Gérard Philippson • Madame Lucia Recalde Langarica • Monsieur Bernard Respaut • De heer en mevrouw Guy en Martine Reyniers • Madame Fabienne Richard • Madame Elisabetta Righini et Monsieur Craig Finch • Monsieur et Madame Frédéric Samama • Monsieur Grégoire Schöller • Monsieur et Madame Philippe Schöller • Monsieur et Madame Hans C. Schwab • Monsieur et Madame Tommaso Setari • Monsieur et Madame Olivier Solanet • Monsieur Eric Speeckaert • Monsieur Jean-Charles Speeckaert • Vicomte Philippe de Spoelberch et Madame Daphné Lippitt • Madame Anne-Véronique Stainier • Monsieur Didier Staquet et Madame Lidia Zabinski • De heer Karl Stas • Monsieur et Madame Philippe Stoclet • Monsieur Nikolaus Tacke et Madame Astrid Cuylits • De heer en mevrouw Coen Teulings • Monsieur et Madame Philippe Tournay • Monsieur Jean-Christophe Troussel • Dr. Philippe Uytterhaegen • Monsieur et Madame Xavier Van Campenhout • De heer Marc Vandecandelaere • De heer Alexander Vandenbergen •Mevrouw Barbara Van Der Wee en de heer Paul Lievevrouw • De heer Koen Van Loo • De heer en mevrouw Anton Van Rossum • De heer Johan Van Wassenhove • Monsieur et Madame Michel Wajs-Golschmidt • Monsieur et Madame Albert Wastiaux • Monsieur Luc Willame • Monsieur et Madame Bernard Woronoff • Madame Danuta Zedzian • Monsieur et Madame Jacques Zucker
Bozar Circle
Monsieur et Madame Paul De Groote • Mevrouw Greet Puttaert • De heer Stefaan Sonck Thiebaut • Madame France Soubeyran • De heer en mevrouw Remi en Evelyne Van Den Broeck
Bozar Young Circle
Monsieur Axel Böhlke et Madame Clara Huizink • Monsieur Matteo Cervi • Monsieur Laurent Coulie et Madame Cory Zhang • Monsieur Rodolphe Dulait • Madame Ana Fota • Monsieur et Madame Melhan-Gam • De heer Koen Muylle • De heer Sander Muylle • Madame Audrey Noble • Madame Valéria Onofrj • Dr. Bram Peeters • Monsieur Guillaume van Doorslaer et Madame Emily Defreyne