Valerie Fritz – ECHO Rising Star

Sonore ontmoetingen tussen hemel en aarde 

Met de voeten stevig op de grond kijken we naar de hemel. Verankerd in tradities en cultuur reikt onze verbeelding naar hogere dimensies. We staan in het nu, maar maken ook deel uit van de oneindige eeuwigheid. In de ruimte tussen deze uitersten, the space in between, vond celliste Valerie Fritz de inspiratie voor een uniek programma met accordeonist Goran Stevanovich. Een aparte combinatie die een bijzondere klankwereld opent. 

Fratres is misschien wel het bekendste werk van Arvo Pärt. In de openingsmaten van deze muziek combineert de Estse componist een snelle virtuositeit met een onderliggende traagheid. Wat volgt zijn verschillende episodes die op zichzelf staan en geen lineaire ontwikkeling kennen. Vanuit dezelfde akkoordbewegingen exploreert Pärt telkens andere muzikale mogelijkheden, nu eens ingetogen en verstild, dan weer uitbundig. Het ontbreken van een duidelijk doel in deze muzikale episodes werkt desoriënterend voor de luisteraar, die elk gevoel van tijdsbesef verliest. In de eeuwigheid valt enkel het ‘nu’ te grijpen. Misschien is het wel net die ongrijpbaarheid waardoor deze compositie 1977 nog altijd zo sterk resoneert bij een hedendaags publiek. 

Het contrast met Robert Schumanns Fünf Stucke im Volkston kan niet groter zijn. Deze muziek past in de romantische zoektocht naar authenticiteit en puurheid. De ‘ongerepte’ volksmuziek wordt hier verheven tot ‘kunstmuziek’. Schumann gebruikt ritmes, akkoorden en melodische wendingen die verankerd zijn in de volkscultuur en geeft daarmee een nieuwe dimensie aan zijn kamermuziek. Wanneer de originele pianopartij vervangen wordt door accordeon, komt daar nog een extra laag bij. De sonoriteit van dat instrument is immers sterk verbonden met de volksmuziek. 

Die connectie wordt ook heel duidelijk in de eigen composities van accordeonist Goran Stevanovich. In Sevdah Verse III, een hommage aan Bála Bartók, knoopt hij op eigentijdse wijze aan bij de traditionele Bosnische volksmuziek. Net zoals Bartók de Hongaarse en Roemeense volksmuziek bestudeerde, ging Stevanovich op onderzoek om de oorsprong en geschiedenis te leren kennen van de sevdah, ook wel de Bosnische blues genoemd. En net zoals bij Bartók geraakt die kennis verweven met de eigen muziektaal van de componist. Het resultaat is een moderne compositie die sterk geworteld is in de traditie. 

Sterk geworteld is ook de Russische componiste Sofia Gubaidulina. Haar muzikaal denken vertrekt vanuit de fysieke ervaring van klank, een fascinatie die ze als kind ontwikkelde en die ze door middel van improvisatie verder uitwerkte en verdiepte. Ook is er altijd een sterke religieuze inslag in haar muziek. Die religiositeit heeft echter weinig te maken met de liturgie of met het geloof als instituut. Gubaidulina is geïnteresseerd in wat mensen verbindt. Ze keert met andere woorden terug naar de etymologische kern van het woord religie: re-ligere, (her)verbinden. Dat is ook wat ze doet in de compositie In Croce. In de eerste versie was dit een compositie voor orgel en cello, een letterlijk onverenigbaar duo: de cello beneden op de grond (het instrument staat ook letterlijk gepind op de grond) en het orgel verheven op het oksaal. De hele compositie is één grote kruisbeweging, waarbij de cello vertrekt vanuit de diepte en geleidelijk aan hogere regionen verkent, terwijl het orgel – in dit geval het accordeon – de omgekeerde beweging maakt. Het concept is doodeenvoudig, maar de muzikale uitwerking houdt je als luisteraar van begin tot einde in de ban. 

Ook de Ierse componiste Jennifer Walshe richt in haar recente werk de blik naar boven. THE SHEER TASK OF BEING ALIVE is gebaseerd op de woorden van een NASA-commentator tijdens de lancering van de Marsrover Perseverance en is verbonden met het grotere operaproject Mars dat afgelopen zomer in première ging in de Irish National Opera. Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat deze compositie voor cello solo een theatrale component bevat. De uitvoerder moet spreken, zingen en bewegen in verschillende gradaties van gewichtloosheid. Walshe probeert zich voor te stellen hoe een leven aan boord van een ruimteschip voelt, en wat de gevolgen zijn van deze lange periodes in omstandigheden waar geen enkele handeling willekeurig is. Zelfs het eenvoudige in leven blijven, the sheer task of being alive, hangt af van technologie en gedeelde verantwoordelijkheid.  De muziektaal van Jennifer Walshe is bijzonder rijk gekleurd en origineel. In deze compositie ontstijgt de cello dan ook haar traditionele klankwereld en transformeert ze tot iets nieuws. 

Klaas Coulembier

In het kader van de concertreeks Echoes of the 20th Century publiceerde Bozar een podcast over het mysterieuze In croce van Sofia Gubaidulina. Beluister de podcast hier. 

Lees je liever? Duik dan hier in het artikel over In croce.

Valerie Fritz is uitgeroepen tot ‘ECHO Rising Star’ voor het seizoen '25-'26 door de Elbphilharmonie Hamburg, Bozar, la Casa da Música Porto, de Kölner Philharmonie, Konzerthaus Dortmund en het Musikverein Wien. 

Het ECHO Rising Star-project neemt uitzonderlijk getalenteerde jonge solisten mee op een tournee langs concertzalen die deel uitmaken van het Europese netwerk ECHO (European Concert Hall Organisation). Jaarlijks krijgen zes muzikanten de kans om hun landsgrenzen over te steken en de mooiste zalen van Europa te veroveren. Bovendien mogen ze elk één componeeropdracht uitschrijven aan hedendaagse componisten. Daarom staat er dit seizoen nieuw werk van onder andere Jennifer Walshe, Charlotte Bray, Maria Huld Markan Sigfúsdóttir, Clemens Thomas en Natalie Beridze op de pupiter. Op uitnodiging van Bozar geeft Valerie Fritz een privéconcert voor de bewoners van het Klein Kasteeltje (aankomstcentrum voor vluchtelingen), in samenwerking met Fedasil en Orfeo.    

Het ECHO Rising Stars programma lanceerde sinds de opstart in 1995 de carrières van Janine Jansen, Igor Levit, Renaud Capuçon, Belcea Quartet en vele anderen. De stersolisten van morgen zijn vandaag de Rising Stars.

Bozar Maecenas

Patrick Derom Gallery • Monsieur et Madame Bertrand Ferrier • Baron en Barones Marnix Galle-Sioen • Baron Xavier Hufkens • Monsieur et Madame Laurent Legein • Madame Heike Müller • Monsieur et Madame Dominique Peninon • Monsieur et Madame Antoine Winckler • Monsieur et Madame Bernard Woronoff • Chevalier Godefroid de Wouters d'Oplinter

Bozar Honorary Patrons

Comte Etienne Davignon • Madame Léo Goldschmidt

Bozar Patrons

Monsieur et Madame Charles Adriaenssen • Madame Marie-Louise Angenent • Comtesse Laurence d'Aramon • Monsieur Jean-François Bellis • Baron et Baronne Berghmans • De heer Stefaan Bettens • Monsieur Philippe Bioul • Mevrouw Roger Blanpain-Bruggeman • Madame Laurette Blondeel • Comte et Comtesse Boël • Monsieur et Madame Thierry Bouckaert • Monsieur Thierry Boutemy • Madame Anny Cailloux • Madame Valérie Cardon de Lichtbuer • Madame Catherine Carniaux • Monsieur Jim Cloos et Madame Véronique Arnault • Mevrouw Chris Cooleman •  Monsieur et Madame Denis Dalibot • Madame Bernard Darty • Monsieur Jimmy Davignon • De heer en mevrouw Philippe De Baere • Prince et Princesse de Chimay • De heer Frederic Depoortere en mevrouw Ingrid Rossi • Madame Louise Descamps • Madame Hélène Deslauriers • Monsieur Amand-Benoit D'Hondt • De heer Bernard Dubois • Mevrouw Sylvie Dubois • Madame Claudine Duvivier • Madame Dominique Eickhoff • Baron et Baronne William Frère • De heer Frederick Gordts • Baron et Baronne Pierre Gurdjian • De heer en mevrouw Philippe Haspeslagh - Van den Poel • Madame Susanne Hinrichs et Monsieur Peter Klein • Monsieur Jean-Pierre Hoa • Madame Bonno H. Hylkema • Madame Fernand Jacquet • Baron Edouard Janssen • Madame Elisabeth Jongen • Monsieur et Madame Jean-Louis Joris • Monsieur et Madame Adnan Kandiyoti • Monsieur Sander Kashiva • Monsieur Sam Kestens • Monsieur et Madame Klaus Körner • Madame Marleen Lammerant • Monsieur Pierre Lebeau • Monsieur et Madame François Legein • Monsieur et Madame Charles-Henri Lehideux • Monsieur et Madame le Hodey • Madame Gérald Leprince Jungbluth • Monsieur Xavier Letizia • Monsieur Bruno van Lierde • Madame Florence Lippens • Monsieur et Madame Clive Llewellyn • Monsieur et Madame Thierry Lorang • Madame Denise Louterman • Madame Olga Machiels-Osterrieth • De heer Peter Maenhout • De heer en mevrouw Frederic Martens • Monsieur Yves-Loïc Martin • Monsieur et Madame Dominique Mathieu-Defforey • De heer en mevrouw Frank Monstrey (urbion) • Madame Philippine de Montalembert • Madame Nelson • Monsieur Laurent Pampfer • Dr. Bram Peeters et Monsieur Lucas Van Molle • Madame Christine Perpette • Philippson • Monsieur Gérard Philippson • Comte et Comtesse Antoine de Pracomtal • Monsieur Bernard Respaut • Madame Fabienne Richard • Madame Elisabetta Righini et Monsieur Craig Finch • Monsieur et Madame Michael Rosenthal • Monsieur et Madame Frédéric Samama • Monsieur et Madame Philippe Schöller • Monsieur et Madame Hans C. Schwab • Monsieur et Madame Tommaso Setari • Monsieur et Madame Olivier Solanet • Monsieur Eric Speeckaert • Monsieur Jean-Charles Speeckaert • Vicomte Philippe de Spoelberch et Madame Daphné Lippitt • Madame Anne-Véronique Stainier • Monsieur Didier Staquet et Madame Lidia Zabinski • De heer Karl Stas • Monsieur et Madame Philippe Stoclet • Monsieur Nikolaus Tacke et Madame Astrid Cuylits • De heer en mevrouw Coen Teulings • Monsieur et Madame Philippe Tournay • De heer en mevrouw Koen en Anouk Van Balen-Stulens • Monsieur et Madame Xavier Van Campenhout • De heer Marc Vandecandelaere • De heer Alexander Vandenbergen • Mevrouw Barbara Van Der Wee en de heer Paul Lievevrouw • Monsieur Michel Van Huffel • De heer Koen Van Loo • De heer en mevrouw Anton Van Rossum • De heer Johan Van Wassenhove • Monsieur et Madame Michel Wajs-Goldschmidt • Monsieur et Madame Albert Wastiaux • Monsieur Luc Willame • Madame Danuta Zedzian • Monsieur et Madame Jacques Zucker 

Bozar Circle

Monsieur et Madame Paul De Groote • Mevrouw Greet Puttaert • De heer Stefaan Sonck Thiebaut • De heer en mevrouw Remi en Evelyne Van Den Broeck

Bozar Young Circle

Monsieur Axel Böhlke et Madame Clara Huizink • Monsieur Rodolphe Dulait • Madame Ana Fota • De heer Koen Muyle • De heer Sander Muyle • Madame Valeria Onofrj • Sir Gabriel Smit Pergolizzi • Monsieur Guillaume van Doorslaer et Madame Emily Defreyne   

En onze Leden die anoniem wensen te blijven