‘Brussels Choral Society - Beethoven – Missa Solemnis’

Brussels Choral Society
Guildford Choral Society
Ensemble Orchestral de Bruxelles
Agnieszka Sławińska – Soprano
Inez Carsauw – Mezzo-soprano
Markus Brutscher – Tenor 
Norman D. Patzke – Basbariton

Dirigent: Eric Delson

De Brussels Choral Society, het grootste symfonisch amateurkoor van België, herhaalt haar samenwerking met de Guildford Choral Society, een uitzonderlijk koor uit het Verenigd Koninkrijk. De twee koren, vier solisten en het Ensemble Orchestral de Bruxelles zullen onder de leiding staan van Eric Delson, muzikaal directeur van de BCS.

Beethoven begon aan zijn Missa Solemnis in het jaar 1819. Hij wilde deze mis aanbieden als geschenk voor zijn vriend, aartshertog Rudolf van Oostenrijk ter gelegenheid van diens inwijding als aartsbisschop van Olmütz maar kon de einddatum niet halen. Het was niet dat Beethoven overstelpt was met andere opgaven, maar bij het bestuderen van de composities van Händel, Mozart en vroegere Renaissancemeesters geraakte hij steeds meer geobsedeerd door de omvang van de voorgenomen taak. Anton Schindler, assistent en biograaf van Beethoven, noteert dat in de loop van de vier moeilijke jaren die nodig waren om het werk af te werken, hij gezien had hoe zijn volledig doof geworden meester, bij de compositie van de fuga van het Credo, wild in het rond sloeg en schreeuwde met een 'tot verbijstering aanzettend' verwrongen gelaat. De voltooide mis kon tenslotte in 1823, d.i. drie jaar na de inwijding, aan de aartsbisschop overhandigd worden met als opdracht: 'Ontsproten uit het hart, waarnaar het moge teruggaan'.

Deze mis, met haar monumentale kracht, is wellicht Beethovens mooiste compositie. Het is een lang religieuze drama van rond de negentig minuten, waarin geloof in het goddelijke en aardse twijfel met mekaar wedijveren. Het werk dat qua lengte alleen moet onderdoen voor de opera Fidelio, vergde de totale inzet van alle beschikbare muzikale middelen van de meester. Een orkest in volledige bezetting, een massaal koor en vier solisten worden 'tot overstijgen van het heroïsche' uitgedaagd tot een dramatische vertaling van het discours dat de betrekking tussen God en de smekende mensheid op aarde zichtbaar maken. Beethoven was bezeten door het zo adequaat mogelijk vertalen door de tekst van zijn complexe verhouding tot de religie: hij was overrompeld door het aanvoelen van een goddelijke schepper. De eminente musicoloog Donald Tovey beschrijft de zettingen van het Gloria en het Credo als: 'geladen met een apocalyptische felheid, gezongen met een meedogenloos fortissimo en gesteund op enorme krachten en dramatische harmonieën'.

Vanaf haar creatie in Sint-Petersburg in 1824 verdeelt de Missa Solemnis het oordeel van de luisteraars. Voor sommige is het gewoon iets absoluut subliems; voor anderen is het een soort 'beproeving'. Vele vertolkers zijn op zoek gegaan naar de betekenis, naar het mysterie van wat meestal beschouwd wordt als een diep atypische schepping. Haar frequente sfeerveranderingen verknopen zich onderling om ons een gevoel van spirituele bewustwording te geven. De etherische vioolsolopartij in het Benedictus - wijst zij ons de weg naar de hemel? - traceert een bijzonder levendig beeld van het goddelijke. Het laatste deel Agnus Dei, is een gebed voor de vrede met in petto de grootse verassing wanneer plots militaire fanfares weerschallen.  Hoe kunnen wij hopen op waarachtige vrede, wanneer oorlog overal om ons heen zijn tol eist? En indien dat paste na de napoleontische oorlogen dan is die boodschap ook vandaag zeer zeker relevant.