Close-up: Albert Serra

Wie zich verdiept in het werk van Albert Serra weet zich omringd door flamboyante personages die de tijd, de gangbare normen en de rationele structuren overstijgen. Zijn alomtegenwoordige spookachtige beeldtaal doet denken aan die van de oude barokschilders.

Het programma dat Bozar aan deze uitzonderlijke regisseur wijdt, bestaat uit vier films van Serra zelf en drie films die hij heeft gekozen met Goya in het achterhoofd. Serra zal ook zelf aanwezig zijn en uitweiden over zijn drijfveer om films te maken, de manier waarop hij elk project benadert, en het perspectief van waaruit het lonend kan zijn Goya filmisch te benaderen.

Serra heeft Vergelijkende Literatuur gestudeerd aan de universiteit van Barcelona, maar besefte algauw dat film zijn medium is. Honor de cavallería (2006) werd vertoond op de Quinzaine des réalisateurs in Cannes. De prent liet een frisse wind waaien door de Spaanse film en de internationale scene maakte kennis met een stimulerende persoonlijkheid. Sindsdien is hij een vaste gast op de grootste festivals. Al meer dan twee decennia lang combineert Serra de film met theater- en museumprojecten. Zo heeft hij ook deelgenomen aan belangrijke evenementen zoals documenta in Kassel en de Biënnale van Venetië. Hij mocht tevens een aantal prijzen in ontvangst nemen, zoals de Gouden Schelp van San Sebastián (2024) en de Gouden Luipaard van Locarno (2013).

Serra vindt zijn hoofdpersonages maar zelden zelf uit: hij haalt ze uit de geschiedenis, de literatuur en de hedendaagse realiteit. Ze lijken wel gebukt te gaan onder een romantische 19e-eeuwse banvloek. Het zijn legendarische wezens die in ballingschap leven, buiten de alledaagsheid, en die naar het gewone hunkeren, net omdat dat hun ontzegd wordt.

Serra is zowel romantisch als sceptisch, net zo goed een fantast als een scherp observator. Hij keert zich af van de middelmatigheid van bepaalde levenshoudingen die nog steeds uitgaan van een blind vertrouwen in de vooruitgang – een idee dat, te midden van het tegenstrijdige schouwspel dat deze wereld ons voorschotelt, een illusie is gebleken. Hij behoudt de esthetische controle, zonder vast te houden aan een vooraf vastgelegde vorm. Hij laat zich niet leiden door een scenario, maar door het expressieve potentieel van gezichten, lichamen en plekken die hij heel nauwgezet selecteert. Hij vertrouwt op de camera om texturen met betrekking tot het visuele en het tijdsaspect vast te leggen, en op de montage om een unieke filmtaal tot stand te brengen. Zijn creatieve vrijheid vloeit voort uit het feit dat hij zijn films zelf producet. Zo hoeft hij aan minder mensen verantwoording af te leggen en kan hij de kijker ruimte tot bezinning schenken. In zijn werk is de tijd als het ware onderhevig aan de zwaartekracht: hij dobbert, drijft weg en ontvouwt zich als een gebed.