‘Jafar Panahi’

In 2010 werd de Iraanse regisseur Jafar Panahi veroordeeld tot zes jaar gevangenisstraf en een verbod om de komende twintig jaar films te maken. Op beschuldiging van ‘propaganda tegen het regime’ heeft hij sindsdien huisarrest. Hij mag het land niet verlaten en ook geen persinterviews geven. Elke ochtend vreest hij dat de Pasdaran (Iraanse revolutionaire garde) voor zijn deur verschijnen en hem meedelen dat hij onmiddellijk wordt opgesloten. Het spreekt vanzelf dat hij zijn passie van regisseur, de drijfveer van zijn bestaan, niet langer kan uitoefenen. Panahi had kunnen stoppen met filmen, een ander beroep kunnen zoeken of in ballingschap kunnen gaan. Maar hij heeft beslist het verbod naast zich neer te leggen en koste wat het kost films te blijven maken – This Is Not A Film (2011), Pardé (2013), Taxi Teheran (2015) –, en in te gaan op vraag van het Centre Pompidou, dat hem vroeg om de kortfilm te maken, Où en êtes-vous, Jafar Panahi?. In elk van zijn films kaart hij de inperking van de vrijheid aan. Hij temt die inperking en overstijgt ze, hij countert het filmverbod met ‘verzetsfilms’. Wanneer Panahi geen clandestiene films maakt en niet droomt over de films die hij niet kan maken, wijdt hij zich aan de fotografie. Sinds 2013 fotografeert hij vooral wolken. Hij vindt wolken interessant omdat die het prototype zijn van iets wat zich nergens voor verbergt. Hij ziet de lucht ook als een uniek projectievlak. Hij peilt er naar zijn diepste verlangens. Wolken zijn verfijnd, ze reizen overal heen en zijn van alle kluisters ontdaan. Voor hem symboliseren ze het summum van vrijheid.