The Magician & the Surgeon komt 20 jaar na je eerste solo in BOZAR. Wat zijn je herinneringen aan die eerste tentoonstelling?

Du mentir-faux was vooral mijn eerste solotentoonstelling in Brussel, de stad waar ik woon sinds 1986, toen ik aan Sint-Lukas film kwam studeren. Ik houd er erg indringende herinneringen aan over. Het was de eerste keer dat ik met diaprojecties werkte, met een bijzondere actrice die een jaar later overleed aan de gevolgen van leukemie. Zelf had ik in augustus 1999 een zware val van een ladder gemaakt, waardoor ik drie maanden gehospitaliseerd werd. Du mentir-faux, de installatie en de gelijknamige tentoonstelling, was mijn eerste project na dat ongeluk.

En je eerste herinneringen aan het Paleis?

De oudste herinnering moet Au Coeur du Maelstrom/In de Maalstroom (1986) zijn, de afscheidstentoonstelling voor Karel Geirlandt, de toenmalige directeur van De Vereniging voor Tentoonstellingen van het Paleis voor Schone Kunsten. Ze werd samengesteld door ondermeer een jonge Chris Dercon, die toen een van mijn docenten was aan Sint-Lukas in Brussel. Ik zag in die tentoonstelling voor het eerst een werk van James Coleman, Living and Presumed Dead waarvan ik erg onder de indruk was.

Ik herinner me ook de tentoonstelling van Jan Vercruysse (1988), waar ik voor het eerst een hele reeks van zijn “atopies" samen zag. Ook de prachtige tentoonstelling Azetta(2000), over de kunst van berbervrouwen, in een scenografie van Zaha Hadid, maakte veel indruk. Maar ik herinner me ook de tentoonstellingen van Franciska Lambrechts heel goed, met een prachtige filminstallatie (Dialogues, 1996), net als die van Elaine Reichek met haar handwerk in kruisjessteek (Thuis en in de wereld, 2000).

Het eerste werk dat je ziet als je binnenkomt is When You Whistle, It Makes Air Come Out (2019). Kan je iets vertellen over de verrassende bron van deze installatie?

Ergens in het begin van 2018 las ik het boek La causalité physique chez l’enfant (1927) van de Zwitserse psycholoog Jean Piaget, dat me danig moet gefascineerd hebben, want in de paasvakantie van 2018 maakte ik al de opnames met een oude lichtbak, waarin ik de woorden letter per letter moest inschuiven. De antwoorden die kinderen formuleren op vragen als ‘waarvan is wind gemaakt’, ‘waar komt de wind vandaan’, ‘wat gebeurt er wanneer je blaast’, of ‘waar komt de lucht in je mond vandaan’, zijn onschuldig en verrassend.

Mijn ademhaling voegde ik een jaar later toe bij de montage. Die adem is erg belangrijk, de adem van de kunstenaar die dode dingen tot leven wekt. Letterlijk door zijn levensadem, maar ook door de animatietechniek van de fotografische beelden in Sideshow (2019). Deze techniek komt ook terug in het werk The Shadow Is Black and in the Darkness It Can’t Show (2019), waar een volledig in het zwart gekleed personage vruchteloos een pop tot leven tracht te wekken.

De lange monoloog van Echo die we horen in Echo’s Bones/Were Turned to Stone (2020) bestaat uit een brede waaier van haast ontelbare referenties. Hoe komt zo’n web van referenties tot stand? 

Ik verzamel al jarenlang tekstfragmenten, terwijl ik lees. En al even lang had ik zin om daar iets mee te doen. Het puzzelen met al die nota’s is een echt schrijfproces, ook al bestaat alles uit gevonden tekstfragmenten die ik op anaforische wijze rangschik, waarin repetitie een belangrijke rol speelt. 

Het is wel belangrijk dat het niet zomaar tekst is. Het is een monoloog voor een vrouwenstem (vertolkt door actrice Caroline Daish) die de tekst tot leven wekt. Het is een personage dat tussen haar eindeloze opsommingen met anekdotes uit het leven van dode kunstenaars, componisten, schrijvers en filmmakers zucht en steunt. De eerste nota’s voor deze monoloog maakte ik in 2016.

Ik denk dat ik nog nooit zo’n uitgebreid web gesponnen heb. Ik wilde al langer terug met schrijven bezig zijn, zoals in een werk uit 2002 (Elective Affinities/The Truth of Masks  & Tables of Affinities) waar de tekst toen als een soort boek-in-wording op leestafels lag. Nu wilde ik de tekst letterlijk tot leven wekken via een stem. De nymf Echo uit de Griekse mythe, die enkel kon herhalen wat anderen zeiden, is trouwens essentieel voor een begrip van mijn werk: de herhaling, de plaats van de stem, het hergebruiken van bestaande teksten en soms ook beelden.

Een frappant gevolg van de coronacrisis en de maatregelen was dat we uit onze routine werden gesleurd. We werden verplicht om uit de dagelijkse ratrace te stappen. Dat is sowieso iets wat kunst ook doet, maar in het bijzonder jouw werk, dat de toeschouwer als het ware een eigen tijdsverloop oplegt. Doe je bewust aan die time bending?

Heb ik nooit bij stilgestaan eigenlijk. De traagheid zit zowel in het werk zelf, als in mijn werkproces. Ik heb inderdaad tijd nodig om iets te maken. Daar gaan veel testen aan vooraf. Ik laat graag dingen langzaam uitkristalliseren op een heel organische en associatieve manier. Ik weet nooit waar ik zal uitkomen als ik ergens aan begin, en het werk kan in evolutie zijn tot kort voor een vernissage…

Tijdens de lockdown ben je actief geworden op Instagram, en op een hele mooie manier ook. Het lijkt een perfecte plek voor een kunstenaar die duidelijk graag grasduint in een zee van informatie, referenties, en ontdekkingen. Maar ‘instant’ is dan weer geen begrip dat we associëren met je zorgvuldige en doordacht werk. Hoe bevalt het je daar?

Ik ben wellicht op instagram begonnen door de grote leegte die ontstond na de sluiting van mijn tentoonstelling in bozar, een dag na de opening. ‘Instant’ ligt me inderdaad niet… Er zijn fascinerende dingen te zien op instagram, maar ik weet nog altijd niet goed hoe ik er zelf mee om moet gaan.