Elizaveta Kukushkina van het Museum over de geschiedenis van Sint-Petersburg, Daria Malikova van de Industriële Biënnale van Jekaterinenburg en Elizaveta Ordinarzeva van het Museum voor non-conformistische kunst in Sint-Petersburg brachten half november een bezoek aan België. Hun doel? Zich een week lang onderdompelen in de kunstsector, kennismaken met mensen uit onze culturele instellingen en begrijpen hoe zij erin geslaagd zijn een blijvende band met hun maatschappelijke omgeving te creëren. Begeleid door hun Belgische collega’s, freelance curator Sonia Dermience, en ook Daria Bocharnikova en Tine Van Goethem, twee specialisten van Bozar, doorkruiste de Russische delegatie België en sprak met de hoofdverantwoordelijken van verschillende culturele en artistieke instellingen in ons land.
Deze studieweek paste in een breder Europees-Russisch uitwisselingsproject, Russian Turn, een initiatief dat de dialoog tussen Rusland en Europa wil bevorderen en via kunst en cultuur Oost en West (weer) met elkaar wil verbinden. Dit uitzonderlijke programma ging in 2017 van start en wil partnerschappen versterken tussen stafmedewerkers van musea en cultuurhuizen in Europa en Rusland. Deze herfst gebeurt dat rond het thema ‘The art of community building’ en hebben onze gasten tal van Belgische organisaties leren kennen. De centrale vraag daarbij was: hoe kan een culturele instelling op een moderne manier een band tot stand brengen tussen het kunstvoorwerp, de artiest en het publiek?
De drie gasten kregen een waaier van benaderingen voorgesteld die niet alleen de rijkdom van het socio-culturele landschap in België illustreerden, maar ook een goede weergave was van de verscheidenheid in een sector die volop nieuwe vormen aan het bedenken is om interacties aan te gaan en cocreatie mogelijk te maken tussen artiesten, instellingen, lokale gemeenschappen en allerlei soorten publiek. Zoals in Brussel, waar de Russische experten samenzaten met verantwoordelijken van klassieke culturele instellingen zoals Bozar, Kunstenpunt / Flanders Arts Institute, KANAL-Centre Pompidou, WIELS en het Erasmushuis, maar ook met participatieve organisaties zoals ZINNEMA, Komplot en Recyclart, die projecten uitwerken die door artiesten en burgers worden aangebracht. Ze hebben hun kennis ook kunnen aanscherpen met ideeën en werkwijzen van andere instellingen en collectieven in Gent, Antwerpen en Luik.
Na die drukke week zijn ze naar Rusland teruggekeerd met in hun bagage enkele interessante ideeën en mooie herinneringen. Misschien is hun bijvoorbeeld bijgebleven hoe curator Samuel Saelemakers (verantwoordelijk voor de kunstcollectie van de stad Antwerpen) tijdens hun bezoek benadrukte dat het erg belangrijk is in de openbare ruimte te investeren om een band te creëren tussen kunst en bevolking. Ook hamerde hij erop dat je moet nagaan welke rol monumenten in deze tijd vervullen, jezelf vragen moet stellen bij de keuze van de personen die de stad in de kijker wil plaatsen en je moet afvragen wat vandaag onze relatie is met werken uit het verleden. Misschien zullen ze terugdenken aan wat Danielle van Zuijlen zei, de curator van Kunsthal Gent. Zij stelde de manieren waarop kunst gemaakt en tentoongesteld wordt in vraag en deelde haar ervaring met Endless Exhibition. Misschien hebben ze zich ingeprent welke ervaringen Bozar heeft opgedaan en hoe die instelling te werk gaat, bijvoorbeeld door Next Generation Please! te organiseren, waarbij jongeren worden uitgenodigd om hun maatschappelijke bezorgdheden artistiek te uiten, of met concerten specifiek gericht op de allerjongsten. Ze zullen het er ongetwijfeld nog uitgebreid over hebben met de Belgische partners van Russian Turn wanneer die op hun beurt zullen kennismaken met het ecosysteem van de kunstwereld in Rusland. Want in juni volgend jaar zullen de Russische specialisten hun Belgische collega’s ontvangen en die op hun beurt in een cultureel bad onderdompelen.
