Remember to turn down the brightness and mute your phone.
Jan Lisiecki
11 Mei'25
- 19:00
Henry Le Boeufzaal
Frédéric Chopin (1810-1849)
Prélude op. 28 no. 15
Prélude, B. 86
Johann Sebastian Bach (1685-1750)
Präludium Nr. 1, BWV 846 (Das wohltemperierte Klavier I)
Sergei Rachmaninov (1873-1943)
Prelude, op. 23 no. 3
Karol Szymanowski (1982-1937)
Prelude op. 1, no. 1
Prelude op. 1, no. 2
Prelude op. 1, no. 3
Olivier Messiaen (1908-1992)
Préludes pour piano nos. 1, 2 & 3
Frédéric Chopin
Prélude, op. 45
Sergei Rachmaninov
Prelude, op. 3/2
Henryk Mikolaj Górecki (1933-2010)
Four Preludes op. 1, nos. 1 & 4
Johann Sebastian Bach
Praeludium Nr. 2, BWV 847 (Das Wolhtemperierte Klavier, Buch 1)
Sergei Rachmaninov
Prelude, op. 23/5
Frédéric Chopin
24 Preludes, op. 28
Luisterkapstokken
- Dit programma is een soort tijdreis. Het laat dan ook toe de evolutie in muzikale taal over een periode van 250 jaar, van Bach tot te observeren.
- Door de eeuwen heen werd pianospelen steeds lichamelijker: waar de techniek bij Bach vooral vanuit de vingers vertrekt vragen Chopin of Rachmaninoff inzet van lijf en leden.
- Een prelude werkt in enkele minuten één of twee muzikale ideeën uit. Je kan bij wijze van experiment proberen zelf voor elk werkje een poëtische titel te zoeken.
Prelude en ...?
Een muzikant die aan een instrument plaatsneemt heeft vaak de instinctieve reflex meteen enkele noten of akkoorden te spelen, als om het instrument te testen. Deze gewoonte werd in de renaissance en barok geïnstitutionaliseerd: alvorens een stuk aan te vangen nam de uitvoerder de tijd voor een korte improvisatie, ‘per tastar le corde’. Dit ‘prae-ludium’ – letterlijk: voor-spel – had een dubbele functie: het bood de kans even op te warmen en de stemming en klank van het instrument uit te proberen. Daarnaast creëerde het praeludium ook een artistieke ruimte voor vrijheid en fantasie. Al snel gingen componisten ook praeludia noteren en uitgeven. In de late barok werd de prelude een min of meer vast onderdeel van heel wat instrumentale composities. Met name aan het begin van de suite bleek de prelude een prima alternatief voor ouverture of sinfonia. Daarbij bleef het improvisatorische en fantasierijke aspect van het genre belangrijk: componisten imiteerden bewust de improvisatorische stijl, of lieten ruimte voor vrijheid bij de uitvoerder. In Duitsland schreven componisten als Dietrich Buxtehude monumentale Praeludia voor orgel die improvisatorische passages afwisselden met streng contrapunt. Een generatie later zou Johann Sebastian Bach beide elementen scheiden: een vrij Praeludium als inleiding op een streng contrapuntische Fuga.
Met zijn Wohltemperiertes Klavier zette Bach een cruciale stap in de ontwikkeling van het genre. Om de mogelijkheden van de nieuwe, gelijkzwevende stemming te demonstreren schreef hij tot tweemaal toe een prelude en fuga in elk van de vierentwintig toonaarden van het tonale systeem. Die konden dankzij de nieuwe stemming in principe allemaal na elkaar worden uitgevoerd, zonder de stemming van het instrument te moeten aanpassen. De preludes waren hierbij volstrekt vrije composities – anders dan de fuga’s die strikte regels moesten volgen – en hadden tot doel het karakter van elke toonaard voor te stellen en de erop volgende fuga in te leiden.
In de klassieke periode verdween de prelude als genrestuk enigszins naar de achtergrond, al bleef de praktijk van het präludieren wel bestaan. Tot ver in de negentiende eeuw cultiveerden klavierspelers de gewoonte elk stuk op hun programma te introduceren met een eigen improvisatie die de toonaard en sfeer van wat volgde aankondigde.
Samen met hernieuwde interesse in oude muziek van de romantici maakte in de negentiende eeuw ook de prelude een comeback. Zo schreef Mendelssohn een zestal Preludes en Fuga’s, duidelijk met Bach als model. Het was echter Frédéric Chopin die het genre een nieuwe impuls zou geven. Zijn Préludes op. 28 dragen eveneens de sporen van Bach: vierentwintig preludes, één in elke toonaard, al gebruikt hij een andere manier om de stukken te ordenen. Chopins preludes zijn echter niet langer vergezeld van fuga’s. Hoewel de ze nog steeds als inleiding op een groter werk kunnen worden gebruikt, voerde Chopin de Préludes zelf vaak uit in groepjes van drie of vier – nooit de volledige cyclus. Zo transformeerde hij het genre in een kort, op zichzelf staand stuk dat niets introduceert en geen vaste vorm heeft.
Chopin schreef zijn preludes grotendeels in de winter van 1838-1839, een sombere periode die hij samen met zijn geliefde George Sand doorbracht op Mallorca. Postuum werden heel wat van de preludes dan ook van autobiografische titels voorzien. Chopins Préludes hebben echter geen extern programma: het is zuivere muziek die aan alle classificatie ontsnapt, een inkijk in de ziel van de componist. Frans Liszt zag in dat de Préludes de essentie van de kunst van zijn vriend bevatten: “het zijn poëtische preludes, analoog aan die van een grote, eigentijdse dichter, die de ziel in vergulde dromen wiegen en hem naar verheven sferen doen opstijgen. Bewonderenswaardig in hun verscheidenheid, laten de arbeid en het meesterschap die erin te vinden zijn, zich slechts na grondige studie appreciëren. Alles lijkt een eerste worp, in één geut, een plotse inval. Ze hebben de vrijheid en de grote allure die kenmerkend zijn voor het werk van een genie.”
In navolging van Chopins meesterwerk werd de prelude een geliefkoosd genre van de componist-pianist. Ferruccio Busoni, Charles-Valentin Alkan, Sergej Rachmaninov en Alexander Skrjabin schreven stuk voor stuk preludes in alle vierentwintig toonaarden, al dan niet in één bundel. Hoewel Debussy – en in zijn voetsporen de jonge Messiaen – zijn preludes beschrijvende titels meegaf, bleef het genre voor de meeste componisten een ruimte voor vrije, zuiver muzikale zeggingskracht.
In de twintigste eeuw verdween de prelude weer wat meer naar de achtergrond. Vooral jonge componisten claimen het als hun experimenteerterrein. Zo is het veelzeggend dat de preludes van de drie twintigste-eeuwse componisten in dit recital stuk voor stuk jeugdwerken zijn. In de preludes van zowel Szymanowski, Messiaen als Gorecki voel je de jonge componist op zoek gaan naar wat zijn mature stijl zal worden.
Elias Van Dyck
An introduction to an introduction (Engels)
In concert, the artist is usually sharply focused on the present. In playing the preludes, however, there is always a sense of anticipation, of preparing and looking towards the next piece. By definition, and certainly by tradition, a prelude anticipates the main presentation, setting the stage by creating a mood and colour. Can a recital be composed entirely of such introductions, then, one leading directly into the next, and still be profound?
A master of the short form, Chopin brought the Prelude out from the shadows and into the spotlight. Using its concise format and flexible structure, he embraced its ability to establish a mood. The collection of 24 Preludes, Op. 28 is a colour wheel of emotions, showcasing all twenty-four keys and the atmospheres they can convey. Instead of foreshadowing the masterpiece, they become the focal point, and despite their individual brevity, Chopin was always able to fully develop his melodic concepts. Certainly there is a sense of each Prelude “falling” into the next one, and there are even some indications in the score that span between individual pieces. Yet, these works can also be taken out of context, so to speak. For this reason I am presenting Chopin's Prelude Op. 28 No. 15 twice in this programme, to demonstrate its different function as a worthy standalone piece, as compared to when it forms part of the greater whole (in this case the set of Op. 28 Preludes).
While Chopin reinvented the Prelude format with the aforementioned set, other composers also embraced this open-ended musical form with newfound purpose, stamping it with their individuality. In this recital, I hope to showcase the broad possibilities of the humble Prelude, from Bach to Górecki, taking the audience on a musical expedition and answering the aboveposed rhetorical question with an emphatic “yes”.
Jan Lisiecki
Jan Lisiecki
piano
De Canadese Jan Lisiecki, nog maar dertig, toonde in de afgelopen 15 jaar al een enorme maturiteit in zijn pianospel. Op zijn vijftiende tekende hij een exclusief contract bij Deutsche Grammophon en sindsdien nam hij bekroonde albums op zoals Beethovens liederen met Matthias Goerne (Diapason d’Or), Chopins nocturnes en dit jaar nog een album vol preludes van Chopin, Bach en Messiaen, onder andere. Hij werkte al samen met Yannick Nézet-Séguin, Daniel Harding en Claudio Abbado, en mag zich een graag geziene gast noemen bij Boston Symphony Orchestra, Orchestre de Paris en Staatskapelle Dresden. Lisiecki is bovendien de jongste winnaar van de Gramophone Young Artist Award.
Bozar
Bozar
Bozar
Bozar
Bozar
Bozar
Bozar
Bozar
Bozar Maecenas
Monsieur et Madame Bertrand Ferrier • Barones Michèle Galle-Sioen • Monsieur et Madame Laurent Legein • Madame Heike Müller • Monsieur et Madame Dominique Peninon • Monsieur et Madame Antoine Winckler • Chevalier Godefroid de Wouters d'Oplinter • Bozar Honorary Patrons • Comte Etienne Davignon • Madame Léo Goldschmidt
Bozar Patrons
Monsieur et Madame Charles Adriaenssen • Madame Marie-Louise Angenent • Comtesse Laurence d'Aramon • Monsieur Jean-François Bellis • Baron et Baronne Berghmans • De heer Stefaan Bettens • Monsieur Philippe Bioul • Mevrouw Roger Blanpain-Bruggeman • Madame Laurette Blondeel • Comte et Comtesse Boël • Monsieur et Madame Thierry Bouckaert • Monsieur Thierry Boutemy • Madame Anny Cailloux • Madame Valérie Cardon de Lichtbuer • Madame Catherine Carniaux • Madame Paloma Castro Martinez de Tejada • Prince et Princesse de Chimay • Monsieur Jim Cloos et Madame Véronique Arnault • Mevrouw Chris Cooleman • Monsieur et Madame Jean Courtin • Monsieur et Madame Denis Dalibot • Madame Bernard Darty • Monsieur Jimmy Davignon • De heer en mevrouw Philippe De Baere • Monsieur Nicolas De Coster et Madame Stéphanie Donnez • De heer Frederic Depoortere en mevrouw Ingrid Rossi • Monsieur Edouard Derom • Monsieur Patrick Derom • Madame Louise Descamps • Monsieur Amand-Benoit D'Hondt • De heer Bernard Dubois • Mevrouw Sylvie Dubois • Madame Claudine Duvivier • Madame Dominique Eickhoff • Baron et Baronne William Frère • De heer Frederick Gordts • Baron et Baronne Pierre Gurdjian • De heer en mevrouw Philippe en Martine Haspeslagh - Van den Poel • Madame Susanne Hinrichs et Monsieur Peter Klein • Monsieur Jean-Pierre Hoa • De heer Xavier Hufkens • Madame Bonno H. Hylkema • Madame Fernand Jacquet • Baron Edouard Janssen • Madame Elisabeth Jongen • Monsieur et Madame Jean-Louis Joris • Monsieur et Madame Adnan Kandyoti • Monsieur Sander Kashiva • Monsieur Sam Kestens • Monsieur et Madame Klaus Körner • Madame Marleen Lammerant • Monsieur Pierre Lebeau • Monsieur et Madame François Legein • Monsieur et Madame Charles-Henri Lehideux • Madame Gérald Leprince Jungbluth • Monsieur Xavier Letizia • Monsieur Bruno van Lierde • Monsieur et Madame Clive Llewellyn • Monsieur et Madame Thierry Lorang • Madame Olga Machiels-Osterrieth • De heer Peter Maenhout • De heer en mevrouw Jean-Pierre en Ine Mariën • De heer en mevrouw Frederic Martens • Monsieur Yves-Loïc Martin • Monsieur et Madame Dominique Mathieu-Defforey • De heer en mevrouw Frank Monstrey (urbion) • Madame Philippine de Montalembert • Madame Nelson • Monsieur Laurent Pampfer • Famille Philippson • Monsieur Gérard Philippson • Madame Lucia Recalde Langarica • Monsieur Bernard Respaut • De heer en mevrouw Guy en Martine Reyniers • Madame Fabienne Richard • Madame Elisabetta Righini et Monsieur Craig Finch • Monsieur et Madame Frédéric Samama • Monsieur Grégoire Schöller • Monsieur et Madame Philippe Schöller • Monsieur et Madame Hans C. Schwab • Monsieur et Madame Tommaso Setari • Monsieur et Madame Olivier Solanet • Monsieur Eric Speeckaert • Monsieur Jean-Charles Speeckaert • Vicomte Philippe de Spoelberch et Madame Daphné Lippitt • Madame Anne-Véronique Stainier • Monsieur Didier Staquet et Madame Lidia Zabinski • De heer Karl Stas • Monsieur et Madame Philippe Stoclet • Monsieur Nikolaus Tacke et Madame Astrid Cuylits • De heer en mevrouw Coen Teulings • Monsieur et Madame Philippe Tournay • Monsieur Jean-Christophe Troussel • Dr. Philippe Uytterhaegen • Monsieur et Madame Xavier Van Campenhout • De heer Marc Vandecandelaere • De heer Alexander Vandenbergen •Mevrouw Barbara Van Der Wee en de heer Paul Lievevrouw • De heer Koen Van Loo • De heer en mevrouw Anton Van Rossum • De heer Johan Van Wassenhove • Monsieur et Madame Michel Wajs-Golschmidt • Monsieur et Madame Albert Wastiaux • Monsieur Luc Willame • Monsieur et Madame Bernard Woronoff • Madame Danuta Zedzian • Monsieur et Madame Jacques Zucker
Bozar Circle
Monsieur et Madame Paul De Groote • Mevrouw Greet Puttaert • De heer Stefaan Sonck Thiebaut • Madame France Soubeyran • De heer en mevrouw Remi en Evelyne Van Den Broeck
Bozar Young Circle
Monsieur Axel Böhlke et Madame Clara Huizink • Monsieur Matteo Cervi • Monsieur Laurent Coulie et Madame Cory Zhang • Monsieur Rodolphe Dulait • Madame Ana Fota • Monsieur et Madame Melhan-Gam • De heer Koen Muylle • De heer Sander Muylle • Madame Audrey Noble • Madame Valéria Onofrj • Dr. Bram Peeters • Monsieur Guillaume van Doorslaer et Madame Emily Defreyne