Remember to turn down the brightness and mute your phone.
Maestro Degand
27 Jan.'24
- 20:00
Henry Le Boeufzaal
Verrassingsprogramma - Let’s Talk About Conducting!
Antony Hermus, dirigent
Misako Akama, viool
Belgian National Orchestra
Sander De Keere, presentatie
pauze
Johannes Brahms
Symfonie Nr. 4 in e, Op. 98
- Allegro non troppo
- Andante moderato
- Allegro giocoso
- Allegro energico e passionato (gecomponeerd in 1884-1885)
Stefaan Degand, dirigent
Belgian National Orchestra
Einde voorzien om 22u
Van dit concert wordt een audiovisuele opname gemaakt door de VRT.
“Een blauwdruk van de geheimen van het dirigeren,” zo omschreef Antony Hermus, chef-dirigent van het Belgian National Orchestra, het eerste deel van dit concert. “Wat doet nu eigenlijk die man of vrouw met dat stokje? Waarom hebben muzikanten een dirigent nodig? Hébben ze eigenlijk een dirigent nodig?” Samen met presentator Sander De Keere gaat Antony Hermus op zoek naar antwoorden. Verwacht je ook aan een solo van onze violiste Misaka Akama!
Acteur Stefaan Degand droomt er al bijna zijn hele leven van om ooit met een 80-koppig orkest de Vierde symfonie van Brahms te dirigeren. Die droom komt nu uit. Stefaan begon voor Canvas aan een muzikale ontdekkingstocht, waarin hij op zoek ging naar de ziel van Johannes Brahms. Hij verdiepte zich een jaar lang in de partituur en leerde onder leiding van de jonge dirigente Pascale Van Os de fijne kneepjes van een symfonisch orkest beheersen. Daarnaast ontmoette Stefaan Brahms-specialisten en internationale topdirigenten zoals Antony Hermus, chef-dirigent van het Belgian National Orchestra, en reisde hij naar het Oostenrijkse dorp waar Brahms in 1885 zijn magnum opus voltooide. Stefaans muzikale odyssee, culminerend in dit concert, wordt gefilmd door de filmmakers van Borgerhoff & Lamberigts en uitgezonden op VRT CANVAS in de serie Maestro Degand.
Het technisch meesterschap dat Brahms in zijn Vierde symfonie tentoonspreidt, gaat niet ten koste van de emotionele zeggingskracht. Integendeel: voor eenieder die het werk beluistert, vormt deze symfonie een bijzonder emotionele ervaring. Samen met Ein deutsches Requiem wordt de Vierde symfonie dan ook terecht beschouwd als Brahms’ magnus opus. De eerste beweging is episch van karakter: uit het openingsmotief ontstaat een heroïsch-romantisch tijdperk waarin alles, ook de tragische kant van het leven, van een ongelofelijke schoonheid is. Het andante, dat begint met een hoornsolo, introduceert een meer menselijke schaal met in het hart van de nocturne-achtige muziek enkele prachtige melodieën. Na een opzwepend scherzo, blikt Brahms in de finale vooruit in de toekomst. “Het einde van deze beweging is een orgie van destructie,” zo schreef de dirigent Felix Weingartner ooit: “een angstwekkende tegenhanger van de vreugde aan het einde van Beethovens Negende symfonie.”
Lees hier een interview met Stefaan Degand en Anthony Hermus.
Brahms’ symfonieën klitten in paren aaneen. Bindend element zijn niet zozeer de onderlinge overeenkomsten, maar wel de contrasten. De ongemeen dramatische Eerste symfonie, het resultaat van meer dan twee decennia hard labeur – de tijd die Brahms nodig had om zich van zijn ‘Beethoven-frustraties’ te bevrijden –, werd slechts enkele maanden later gevolgd door het nummer twee, de blijkbaar pijnloze geboorte van één van de zonnigste composities uit zijn oeuvre. Respectievelijk zes en acht jaar later ontstonden de Derde en Vierde symfonie. De laatste werd gecomponeerd tijdens twee zomervakanties in Mürzzuschlag in 1884 en 1885 en op 25 oktober 1885 onder leiding van Hans von Bülow in Meiningen gecreëerd.
Dit keer verhouden de twee symfonieën zich tot elkaar als inademen tot uitademen. Terwijl de derde bewust een zo groot mogelijke hoeveelheid verfrissende bronnen aanboort, werkt de vierde veel meer in de diepte. In haar essentie, en niet zozeer in de oppervlakkige details, onderscheidt ze zich opvallend van de vorige drie symfonieën. Het is een schilderachtige compositie en Brahms werkt bijna nooit schilderend! Er heerst een atmosfeer die aan lang vervlogen tijden en veraf gelegen streken doet denken, een fabelachtige sfeer uit de riddertijd. Dat geldt in het bijzonder voor de twee middelste bewegingen. Beide – het ballade-achtige Andante moderato met zijn gestileerde ‘grandeur’ en de ongeremde joligheid van het Allegro giocoso – hebben iets van die onschuldige grootsheid, zo typisch voor de rijpe, maar toch kinderlijke Brahms. Het ongegeneerde epische karakter van de finale is daarentegen des te kwellender door de plotse terugkeer vanuit een romantische droomwereld naar de realiteit.
Brahms is een Janusfiguur in de muziekgeschiedenis: hij kijkt tegelijkertijd in de toekomst en naar het verleden. Diezelfde ambiguïteit kenmerkt zowel de finale als, op een andere manier, het openende Allegro non troppo van de Vierde symfonie. De finale is opgebouwd in de vorm van een passacaglia, een reeks variaties op een zich regelmatig herhalende basfiguur. Doorheen de dertig variaties die leiden naar de onverbiddelijk tragische coda, wordt de baslijn opvallend trouw herhaald. In dat opzicht zijn de vorm en uitwerking zonder voorgaande in het symfonische genre. Bovendien brengt de bas een hommage aan één van Brahms grootste idolen: het is een (lichtjes gewijzigde) versie van het thema uit Johann Sebastian Bachs cantate nr. 150 (Nach dir, Herr, verlanget mich). De oorspronkelijke vijf maten worden uitgebreid tot acht en het geheel wordt opgefrist met een kleine chromatische toevoeging.
Ook in de eerste beweging zet de componist de traditionele elementen van de sonatevorm – zo opvallend voor wie vertrouwd is met de symfonieën van Haydn, Mozart en van Beethoven – naar zijn hand. Brahms breekt hier met de gewoonte om de expositie te herhalen (wat hij wel nog deed in zijn eerste drie symfonieën). Mozart deed dat weliswaar ook al in enkele van zijn middelste symfonieën en Beethoven in zijn Negende, maar in dit geval wordt de weglating veel duidelijker onderstreept. Tot en met de achtste maat laat Brahms de doorwerking verlopen volgens exact hetzelfde patroon als de expositie. Tot de derde hoorn, gesteund door de klarinetten, in maat negen voor spelbreker gaat spelen en de zaak een nieuwe wending geeft, is de luisteraar ervan overtuigd dat de expositie gewoon herhaald wordt. Door aldus vertrouwde patronen op een verfrissende manier ‘opnieuw uit te vinden’, huldigt Brahms de klassieke trouw aan traditionele, maar oneindig rijke vormschema’s. Op dezelfde manier beantwoordt zijn talent om aan één dalend tertsmotief een ongelooflijk gevarieerde hoeveelheid thema’s te ontlokken, aan de essentieel symfonische gedachte van ‘eenheid binnen de variatie, variatie binnen de eenheid’.
(tekst Bozar archieven)
Stefaan Degand
dirigent
Acteur en regisseur Stefaan Degand studeerde toneel aan de Studio Herman Teirlinck in Antwerpen. Hij werkte mee aan talloze theatervoorstellingen, films en tv-producties. In het theater was hij tot dusver te gast bij Toneelhuis, KVS, LOD muziektheater, Transparant, Walpurgis, Dogtroep, Abattoir Ferme, Theatercompagnie, Theater Zuidpool, Artemis, Theater Antigone, Mexicaanse Hond, Orkater, Het Gevolg, Het Banket, DESCHONECOMPANIE, Comp. Marius, De Roovers, De Koe en hetpaleis. Daarnaast werkt hij geregeld in muziektheater met onder meer Oxalys, Le concert spirituel, Antwerp Symphony Orchestra, Symfonieorkest Vlaanderen en met Opera Ballet Vlaanderen. Hij is ook de auteur van de bestseller Dag liefje, met Mila gaat het goed en ik klungel lekker verder.
Anthony Hermus
muzikale leiding
Antony Hermus is chef-dirigent van het Belgian National Orchestra en eerste gastdirigent van zowel het Noord Nederlands Orkest als de Britse Opera North (Leeds). Na studies piano bij Jacques de Tiège en directie bij Jac van Steen en George Fritzsch, begon hij zijn carrière aan het Theater Hagen, waar hij al snel opklom van repetitor tot muziekdirecteur. Van 2009 tot 2015 was Antony Hermus muziekdirecteur in Dessau, waar hij onder andere zijn eerste Ringcyclus dirigeerde. Voor zijn werk in Dessau werd hij door het Duitse magazine Opernwelt maar liefst drie jaar op rij genomineerd als ‘dirigent van het jaar’. Vandaag dirigeert Antony Hermus alle grote Nederlandse orkesten. Ook buiten Nederland is hij een veelgevraagd gastdirigent. Enerzijds voor operaproducties (Stuttgart, Strasbourg, Gothenburg, Komische Oper Berlin, Opéra de Paris studio, Essen en de Nederlandse Reisopera), anderzijds voor concertengagementen (Royal Philharmonic, BBC Scottisch en Danish National Orchestra, het Orchestre National de Lyon, Bamberg Symphony, Melbourne Symphony, Oregon Symphony). Antony Hermus is daarnaast ook gastdocent aan het Conservatorium van Amsterdam en artistiek adviseur van het Nederlandse Nationaal Jeugdorkest.
Misako Akama
viool
Misako Akama is sinds september 2021 Konzertmeister van het Belgian National Orchestra. Ze studeerde zowel aan het Parijse Conservatorium (bachelor en master bij Roland Daugareil), als aan de HfMT Köln (Konzertexamen bij Mihaela Martin). Misako Akama won de Tweede prijs en een Speciale prijs op de Henri Marteau International Violin Competition, een speciale vermelding van Pierre Boulez op de Long-Thibaud-Crespin Competition en de Eerste prijs op de Varna International Competition. Haar carrière als Konzertmeister begon ze bij het Orchestre des Lauréats van het Parijse Conservatorium (2017-19) en in de Munt (Mozart-da Ponte-cyclus onder leiding van Antonello Manacorda). Als soliste trad ze op met orkesten als het NHK Symfonieorkest en de Hofer Symphoniker. Ze nam ook deel als kamermuzikante aan festivals zoals de Seiji Ozawa Music Academy, het Festival Encuentro de Santander en het Salon-de-Provence Kamermuziekfestival.
Belgian National Orchestra
Het Belgian National Orchestra, dat werd opgericht in 1936, is de geprivilegieerde partner van Bozar. Het orkest staat sinds september 2022 onder leiding van chef-dirigent Antony Hermus, met Roberto González-Monjas als gastdirigent en Michael Schønwandt als geassocieerd dirigent. Het Belgian National Orchestra treedt op met solisten van wereldformaat als Hilary Hahn, Christian Tetzlaff, Thomas Hampson, Aleksandra Kurzak, Leif Ove Andsnes, Víkingur Ólafsson, Sergey Khachatryan en Truls Mørk. Verder investeert het Belgian National Orchestra in de toekomstige generatie luisteraars en deinst het niet terug voor vernieuwende projecten, zoals met pop-rock-artiest Ozark Henry en recent met Stromae voor zijn nieuwe album Multitude. Tot de bekroonde discografie, voornamelijk op het label Fuga Libera, behoren onder meer zes opnames onder leiding van voormalig chef-dirigent Walter Weller. Het Belgian National Orchestra wordt ondersteund door de Belgische federale Tax Shelter, de Nationale Loterij en Casa Kafka Pictures.
Konzertmeister
Veerle Houbraken
eerste viool
Tatiana Vavalina
Isabelle Chardon *
Sarah Guiguet *
Françoise Gilliquet
Philip Handschoewerker
Akika Hayakawa
Arianne Plumerel
Ignacio Rodriguez
Dirk Van De Moortel
Anne Leonardo
Isabelle Liagre
Nidhal Jhibali
Zoltan Kovacs
tweede viool
Samuel Nentaru
Marie-Daniëlle Turner *
Sophie Demoulin
Isabelle Deschamps
Hartwich D’Haene
Pierre Hanquin
Anouk Lapaire
Jacqueline Preys
Luis Corral
Oscar Barero
Louis Noël
Kolesnikov Timor
altviool
Mark Sabbah *
Dmitry Ryabinin*
Mihoko Kusama *
Sophie Destivelle
Katelijne Onsia
Marinela Serban
Silvia Tentori
Edouard Thise
Nicolas Altieri
Jorge Ramos
cello
Dmitri Silvian **
Paul Heyman
Christian Muylle
Lesya Demkovych
Uros Nastic
Harm Van Rheeden
Taras Zanchak
Lucia Otero
contrabas
John Van Lierop
Robertino Mihai ***
Serghei Gorlenko *
Dan Ishimoto
Miguel Meulders
Gergana Terziyska
fluit
Baudoin Giaux ***
Jeremie Fevre *
hobo
Arnaud Guittet **
Bram Nolf *
klarinet
Julien Beneteau **
Julien Elouet
fagot
Bert Helsen **
Filip Neyens **
hoorn
Anthony Devriendt ***
Katrien Vintioen *
Bernard Wasnaire *
Jelle Soen
trompet
Leo Wouters ***
Jeroen Bavin
trombone
Bruno Debusschere **
Sander Vets
Geert Devos
pauken
Nico Schoeters ***
percussie
Katia Godart *
Koen Maes
Arthur Ros
harp
Annie Lavoisier ***
celesta
Ilze De Maeyer
*** aanvoerder
** 1e solist
* solist
Vri 02.02 | 20:00
Prokofiev Festival: Symfonie nr. 2 & Alexander Melnikov
Zon 04.02 | 15:00
Prokofiev Festival: Chout & Sergej Krylov
Don 15.02 | 20:00
Belgian Music Days: Eugène Ysaÿe (Europese première)
VR 23.02 | 20:00
Sibelius 5 & Kobekina speelt Elgar
Bozar Maecenas
Prince et Princesse de Chimay • Barones Michèle Galle-Sioen • Monsieur et Madame Laurent Legein • Madame Heike Müller • Monsieur et Madame Dominique Peninon • Monsieur et Madame Antoine Winckler • Chevalier Godefroid de Wouters d'Oplinter
Bozar Honorary Patrons
Comte Etienne Davignon • Madame Léo Goldschmidt
Bozar Patrons
Monsieur et Madame Charles Adriaenssen • Madame Marie-Louise Angenent • Comtesse Laurence d'Aramon • Monsieur Jean-François Bellis • Baron et Baronne Berghmans • Monsieur Tony Bernard • De heer Stefaan Bettens • Monsieur Philippe Bioul • Mevrouw Roger Blanpain-Bruggeman • Madame Laurette Blondeel • Comte et Comtesse Boël • Monsieur et Madame Thierry Bouckaert • Madame Anny Cailloux • Madame Valérie Cardon de Lichtbuer • Madame Catherine Carniaux • Monsieur Jim Cloos et Madame Véronique Arnault • Mevrouw Chris Cooleman • Monsieur et Madame Jean Courtin • De heer en mevrouw Géry Daeninck • Monsieur et Madame Denis Dalibot • Madame Bernard Darty • Monsieur Jimmy Davignon • De heer en mevrouw Philippe De Baere • De heer Frederic Depoortere en mevrouw Ingrid Rossi • Monsieur Patrick Derom • Madame Louise Descamps • De heer Bernard Dubois • Mevrouw Sylvie Dubois • Madame Dominique Eickhoff • Baron et Baronne William Frère • De heer Frederick Gordts • Comte et Comtesse Bernard de Grunne • Madame Nathalie Guiot • De heer en mevrouw Philippe Haspeslagh - Van den Poel • Madame Susanne Hinrichs et Monsieur Peter Klein • Monsieur Jean-Pierre Hoa • De heer Xavier Hufkens • Madame Bonno H. Hylkema • Madame Fernand Jacquet • Baron Edouard Janssen • Madame Elisabeth Jongen • Monsieur et Madame Jean-Louis Joris • Monsieur et Madame Adnan Kandyoti • Monsieur et Madame Claude Kandyoti • Monsieur Sander Kashiva • Monsieur Sam Kestens • Monsieur et Madame Klaus Körner • Madame Marleen Lammerant • Monsieur Pierre Lebeau • Baron Andreas de Leenheer ✝ • Monsieur et Madame François Legein • Madame Gérald Leprince Jungbluth • Monsieur Xavier Letizia • De heer en mevrouw Thomas Leysen • Monsieur Bruno van Lierde • Madame Florence Lippens • Monsieur et Madame Clive Llewellyn • Monsieur et Madame Thierry Lorang • Madame Olga Machiels-Osterrieth • De heer Peter Maenhout • De heer en mevrouw Jean-Pierre en Ine Mariën • De heer en mevrouw Frederic Martens • Monsieur Yves-Loïc Martin • Monsieur et Madame Dominique Mathieu-Defforey • Madame Luc Mikolajczak • De heer en mevrouw Frank Monstrey • Madame Philippine de Montalembert • Madame Nelson • Monsieur Laurent Pampfer • Famille Philippson • Monsieur Gérard Philippson • Madame Jean Pelfrène-Piqueray • Madame Marie-Caroline Plaquet • Madame Lucia Recalde Langarica • Madame Hermine Rédélé-Siegrist • Monsieur Bernard Respaut • Madame Fabienne Richard • Madame Elisabetta Righini • Monsieur et Madame Frédéric Samama • Monsieur Grégoire Schöller • Monsieur et Madame Philippe Schöller • Monsieur et Madame Hans C. Schwab • Monsieur et Madame Tommaso Setari • Madame Gaëlle Siegrist-Mendelssohn • Monsieur et Madame Olivier Solanet • Monsieur Eric Speeckaert • Monsieur Jean-Charles Speeckaert • Vicomte Philippe de Spoelberch et Madame Daphné Lippitt • Madame Anne-Véronique Stainier • De heer Karl Stas • Monsieur et Madame Philippe Stoclet • De heer en mevrouw Coen Teulings • Messieurs Oliver Toegemann et Bernard Slegten • Monsieur et Madame Philippe Tournay • Monsieur Jean-Christophe Troussel • Monsieur et Madame Xavier Van Campenhout • Mevrouw Yung Shin Van Der Sype • Mevrouw Barbara Van Der Wee en de heer Paul Lievevrouw • De heer Koen Van Loo • De heer en mevrouw Anton Van Rossum • Monsieur et Madame Guy Viellevigne • De heer Johan Van Wassenhove • Monsieur et Madame Michel Wajs-Goldschmidt • Monsieur et Madame Albert Wastiaux • Monsieur Robert Willocx ✝ • Monsieur et Madame Bernard Woronoff • Monsieur et Madame Jacques Zucker • Zita, maison d'art et d'âme
Bozar Circle
Monsieur et Madame Paul Bosmans • Monsieur et Madame Paul De Groote • De heer Stefaan Sonck Thiebaut • Madame France Soubeyran • De heer en mevrouw Remi en Evelyne Van Den Broeck
Bozar Young Circle
Mademoiselle Floriana André • Docteur Amine Benyakoub • Mevrouw Sofie Bouckenooghe • Monsieur Matteo Cervi • Monsieur Rodolphe Dulait • Monsieur et Madame Melhan-Gam • Monsieur et Madame Clément et Caroline Vey-Werny • Mademoiselle Cory Zhang