Remember to turn down the brightness and mute your phone.

Terug naar het evenement

Christophe Chassol & Miroirs Étendus

29 Okt.'25
- 20:00

Henry Le Boeufzaal

Steve Reich (° 1936)

City Life (1995)

Check It Out
Pile Driver/Alarms
It’s Been A Honeymoon – Can’t Take No Mo’
Heartbeats/Boats & Buoys
Heavy Smoke

Christophe Chassol (° 1976)

Paris Noir (2023)

Chou (2021)

Concert zonder pauze

Duur: 80'

Reichs New York

Op een bepaald moment werd New York voor Reich te luid. De straatgeluiden zwelden aan tot de rand van het ondraaglijke: “I'm reaching the point where I want to get the hell out of New York and move to Vermont, where I normally only spend my summers. I go out on the streets with ear plugs now, because the street noises are so loud that I feel that my hearing is adversely affected by them.” De irritatie die al het lawaai bij de componist opriep, transformeerde niettemin in inspiratie. Waarom zou hij al het geluid immers niet kunnen opnemen in een compositie?

Reich is niet de eerste om inspiratie te vinden in de geluiden van alledag. Verschillende componisten gingen hem voor: Edgar Varèse liet een sirene weergalmen in Amériques (1918-1921) en in An American in Paris (1928) verwerkte George Gerswhin vier taxihoorns. In tegenstelling tot zijn voorgangers imiteert Reich de stadsgeluiden niet, maar verwerkt hij echte opnames. Daarnaast is de opzet en schaal van het stuk van een heel andere aard: City Life is van begin tot eind doorweven met een breed scala aan geluiden, allen minutieus verwerkt in de orkestratie. Het gaat Reich niet om het à la John Cage aanwezig laten zijn van (traditioneel gezien) niet-muzikale geluiden, maar om ze in te passen in een nieuw geheel: “I wanted to really inlay the street sounds like a mosaic into the piece, and be very exact with it.” De samples hebben dan ook een bepalende invloed op de muzikale motieven, ritmes en structuur.

Reich maakte reeds in eerder werk gebruik van opnames – “Sampling, I thought they invented it for me personally”, aldus de componist. In de iconische tapecomposities uit de sixties, It’s Gonna Rain (1965) en Come Out (1966), loopt hij korte fragmenten uit opnames. In It’s Gonna Rain vertelt een straatprediker het verhaal van Noah. Reich licht hier enkel de woorden “It’s gonna rain” uit en laat twee identieke opnames ervan draaien op twee verschillende taperecorders. Met graduele, minieme verschuivingen tussen beide machines ontstaat een duizelingwekkend, hypnotisch effect en construeert Reich complexe en gelaagde klankstructuren - zijn invloedrijke phasing-techniek was geboren. Het geluid van een toevallig opvliegende duif voegt daarnaast een onverwacht percussief element toe en illustreert Reichs talent om niet enkel de juiste sample maar ook het juiste moment te kiezen. Eenzelfde techniek past hij later toe op akoestische instrumenten, in werken als Reed Phase (1966), Piano Phase (1967) en Violin Phase (1967). Daarnaast verwerkte Reich ook opnames met live instrumenten. Waar de opnames in Different Trains (1988) en The Cave (1993) op tape weerklinken, opteert Reich in City Life voor sampler synthesizers. Dit zorgt voor een grotere ritmische flexibiliteit: twee muzikanten, ingebed in een ensemble van blazers, slagwerkers, piano’s en strijkers, laten de samples immers live weerklinken, in tegenstelling tot een tape die statisch is.

Reich ging op pad met zijn opnameapparatuur en legde de (overweldigende) sonische rijkdom van New York vast: naast stemmen, spelen geluiden uit het verkeer een grote rol: toeters en alarmen van auto’s, metrobelletjes, scheepshoorns en brandweer- en politiesirenes weerklinken in City Life. Maar ook zaken als dichtslaande deuren en hartslagen maken hun opwachting. De verschillende geluiden gaan interacties met welbepaalde instrumenten aan. Zo is er bijvoorbeeld een link tussen de houtblazers en de claxons, de basdrum en een slaande deur, en de klarinet en de scheepshoorn.

Wat op het eerste zicht een nogal chaotische mix aan elementen lijkt, krijgt vorm in een uitgekiende structuur. City Life bestaat uit vijf bewegingen in een boogvorm (A-B-C-B-A): Check it out; Pile driver/alarms; It's been a honeymoon—can't take no mo'; Heartbeats/boats and buoys; en Heavy smoke. Elk van de titels verwijst naar de samples die de hoofdrol spelen. Waar in bewegingen één, drie en vijf spraak voorkomt, ontbreekt deze in de tweede en vierde beweging.

Na de statige openingsakkoorden die weerklinken als een soort van mini-koraal, barst de energie van New York los. Naast straatgeluiden, springt de sample “Check it out” onmiddellijk in de oren. De ritmische cadans van deze aansporing, afkomstig van een verkoper, vormt de basis van het openingsmotief. Het is een toepassing van Reichs speech melody-techniek, waarbij hij de toonhoogte en frasering van gesproken tekst vertaalt naar muzikale notatie. Het vijfde deel bevat dan weer samples afkomstig van de interne radio van de New Yorkse brandweer – “Heavy smoke”, “Stand by”, “Careful”, “Where you go” – opgenomen tijdens het bombardement op het World Trade Center in 1991. Tijdens deze aangrijpende beweging weerklinkt het openingskoraal opnieuw, ditmaal in een donkere, wrange zetting.

In het derde, centrale deel klinken proteststemmen van Afro-Amerikaanse demonstranten. Reich woonde tegenover het stadhuis waar er regelmatig protesten plaatsvonden en nam er zaken op als “it’s been a honeymoon” en “I’m fired up”. Deze woorden zijn echter niet als zodanig herkenbaar. Reich verknipt ze en de fragmenten worden gespeeld in een ritme afkomstig uit West-Afrika. Echo’s van de oude tapecomposities It’s Gonna Rain en Come Out zijn hier duidelijk aanwezig. Ook de phasing-techniek maakt zijn opwachting: met eenzelfde ritme, maar in kleine verschuivingen, valt de rest van het ensemble geleidelijk in.

Geluiden van een heimachine – een gevaarte dat palen met grote kracht de grond in slaat – én later van een alarm, beïnvloeden sterk de ritmiek van deel twee. De beweging begint langzaam en versnelt geleidelijk, waarbij de sample van de heimachine evolueert van kwartnoten naar achtsten en vervolgens naar triolen. De sample fungeert hier als ‘drummer’ maar ook als geluid. In deel vier past Reich, met het geluid van een pulserende hartslag, eenzelfde procedé toe. Vanuit zijn ambigue relatie met de grootstad, richt Reich heel duidelijk onze perceptie. Zo is Pile driver/alarms een intense beweging met donkere harmonieën, wat een hoogtepunt bereikt naar het einde toe: opnames van alarmen volgen er elkaar in verschillende snelheden op en weerklinken tegenover schrille en dissonante akkoorden.

Parijs volgens Chassol

Waar Reich in de derde beweging geluiden van protesten door de zwarte gemeenschap als basis neemt, gaat Chassol – zelf van Frans-Martinikaanse afkomst – in Paris Noir een stap verder. Hij richt zijn lens op de aanwezigheid van mensen van kleur in het Parijs van de vorige eeuw. Bekende schrijvers en politici als Léopold Sédar Senghor, Aimé Césaire en James Baldwin passeren de revue, maar ook de zussen Nardal – afkomstig uit Martinique en grondleggers van het idee van de négritude – figureren.

In Chassols typisch hybridiserende aanpak waarbij geluid en beeld versmelten, wordt muziek vergezeld door een video. Hierop volgen we de gids Kévi Donat, die nieuwsgierigen rondleidt in het “Paris noir”; van het Quartier Latin tot de Senaat en de Sorbonne. Chassol gebruikt de stem van de gids als klankmateriaal, waarmee de invloed van Reich meteen duidelijk wordt.

Cedric Feys

Christophe Chassol is een Franse componist, regisseur en muzikant met een heel eigen methode. Hij maakt niet te classificeren albums, films en performances die hij Ultrascores noemt, muzikale reizen naar de Verenigde Staten (Nola Chérie), Indië (Indiamore), Martinique (Big Sun) en naar Japan (Ludi). Zijn meest recente plaat vertaalt zelfs de beeldtaal van kunstenaar Basquiat naar een partituur. Naast de concerten die hij over heel de wereld geeft, componeert Chassol voor film en televisie. Hij werkt samen met vele internationale artiesten waaronder Frank Ocean, Solange en Phoenix. Chassol is sinds 2017 wekelijks te horen op de zender France Musique en presenteert sinds 2021 Ground Control, een televisieprogramma over muziek op Arte.

Miroirs Étendus is een gezelschap dat hedendaagse opera begrijpt als een gezongen vorm die een verhaal vertelt. Gevestigd in de Hauts-de-France, wordt het geleid door een artistiek comité bestaande uit Fiona Monbet, Romain Louveau en Othman Louati. Het gezelschap omvat een muzikaal ensemble onder leiding van Fiona Monbet, dat actief is in zowel operaproducties als in concertvorm.

Het gezelschap werkt samen met kunstenaars uit alle domeinen om hedendaagse operavormen, recitals en concerten te produceren. Daarbij legt het een sterke nadruk op dramaturgie, klank en licht. Het ensemble heeft een rijk repertoire - dat ook hedendaagse creaties omvat - en combineert akoestische muziek vaak met elektronische muziek. Miroirs Étendus ontwikkelt zijn projecten zowel op nationaal als op internationaal niveau.

muzikale leiding

Fiona Monbet

viool

Hélène Maréchaux

Khoa-Vu Nguyen

altviool

Julia Macarez

cello

Alice Picaud

contrabas

Elisabeth Koch

fluit

Liselotte Schricke

Marie Laforge

hobo

Sylvain Devaux

Bastien Nouri

klarinet

Lise Guillot

Antoine Cambruzzi

klavier

Géraldine Dutroncy

Romain Louveau

Flore Merlin

Sarah Ristorcelli

percussie

Cyprien Noisette

Alice Riccochon

Pierre Tomassi

31 Okt.'25 - 20:00

Maki Namekawa

Philip Glass. The Complete Piano Etudes

18 Dec.'25 - 20:00

Rakhi Singh

Bach, Wolfe, Gordon, Clyne, Mazzoli

16 Jan.'26 - 20:00

Ictus

Grisey. Le Noir de l’Etoile

17 Jan.'26 - 19:00

Bl!ndman Drums

Julia Wolfe. Forbidden Love

18 Jan.'26

Oliveros. Earth Ears

A Deep Listening experience

24 Apr.'26 - 20:30

Nadar Ensemble

Hide to Show

19 Mei'26 - 20:00

Six Pianos

12 Hands Play Reich, Eastman & Wolfe

Bozar

Bozar Maecenas

Patrick Derom Gallery • Monsieur et Madame Bertrand Ferrier • Baron en Barones Marnix Galle-Sioen • Baron Xavier Hufkens • Monsieur et Madame Laurent Legein • Madame Heike Müller • Monsieur et Madame Dominique Peninon • Monsieur et Madame Antoine Winckler • Monsieur et Madame Bernard Woronoff • Chevalier Godefroid de Wouters d'Oplinter

Bozar Honorary Patrons

Comte Etienne Davignon • Madame Léo Goldschmidt

Bozar Patrons

Monsieur et Madame Charles Adriaenssen • Madame Marie-Louise Angenent • Comtesse Laurence d'Aramon • Monsieur Jean-François Bellis • Baron et Baronne Berghmans • De heer Stefaan Bettens • Monsieur Philippe Bioul • Mevrouw Roger Blanpain-Bruggeman • Madame Laurette Blondeel • Comte et Comtesse Boël • Monsieur et Madame Thierry Bouckaert • Monsieur Thierry Boutemy • Madame Anny Cailloux • Madame Valérie Cardon de Lichtbuer • Madame Catherine Carniaux • Monsieur Jim Cloos et Madame Véronique Arnault • Mevrouw Chris Cooleman • Monsieur et Madame Denis Dalibot • Madame Bernard Darty • Monsieur Jimmy Davignon • De heer en mevrouw Philippe De Baere • Prince et Princesse de Chimay • De heer Frederic Depoortere en mevrouw Ingrid Rossi • Madame Louise Descamps • Madame Hélène Deslauriers • Monsieur Amand-Benoit D'Hondt • De heer Bernard Dubois • Mevrouw Sylvie Dubois • Madame Claudine Duvivier • Madame Dominique Eickhoff • Baron et Baronne William Frère • De heer Frederick Gordts • Baron et Baronne Pierre Gurdjian • De heer en mevrouw Philippe Haspeslagh - Van den Poel • Madame Susanne Hinrichs et Monsieur Peter Klein • Monsieur Jean-Pierre Hoa • Madame Bonno H. Hylkema • Madame Fernand Jacquet • Baron Edouard Janssen • Madame Elisabeth Jongen • Monsieur et Madame Jean-Louis Joris • Monsieur et Madame Adnan Kandiyoti • Monsieur Sander Kashiva • Monsieur Sam Kestens • Monsieur et Madame Klaus Körner • Madame Marleen Lammerant • Monsieur Pierre Lebeau • Monsieur et Madame François Legein • Monsieur et Madame Charles-Henri Lehideux • Monsieur et Madame le Hodey • Madame Gérald Leprince Jungbluth • Monsieur Xavier Letizia • Monsieur Bruno van Lierde • Madame Florence Lippens • Monsieur et Madame Clive Llewellyn • Monsieur et Madame Thierry Lorang • Madame Denise Louterman • Madame Olga Machiels-Osterrieth • De heer Peter Maenhout • De heer en mevrouw Frederic Martens • Monsieur Yves-Loïc Martin • Monsieur et Madame Dominique Mathieu-Defforey • De heer en mevrouw Frank Monstrey (urbion) • Madame Philippine de Montalembert • Madame Nelson • Monsieur Laurent Pampfer • Dr. Bram Peeters et Monsieur Lucas Van Molle • Madame Christine Perpette • Philippson • Monsieur Gérard Philippson • Comte et Comtesse Antoine de Pracomtal • Monsieur Bernard Respaut • Madame Fabienne Richard • Madame Elisabetta Righini et Monsieur Craig Finch • Monsieur et Madame Michael Rosenthal • Monsieur et Madame Frédéric Samama • Monsieur et Madame Philippe Schöller • Monsieur et Madame Hans C. Schwab • Monsieur et Madame Tommaso Setari • Monsieur et Madame Olivier Solanet • Monsieur Eric Speeckaert • Monsieur Jean-Charles Speeckaert • Vicomte Philippe de Spoelberch et Madame Daphné Lippitt • Madame Anne-Véronique Stainier • Monsieur Didier Staquet et Madame Lidia Zabinski • De heer Karl Stas • Monsieur et Madame Philippe Stoclet • Monsieur Nikolaus Tacke et Madame Astrid Cuylits • De heer en mevrouw Coen Teulings • Monsieur et Madame Philippe Tournay • De heer en mevrouw Koen en Anouk Van Balen-Stulens • Monsieur et Madame Xavier Van Campenhout • De heer Marc Vandecandelaere • De heer Alexander Vandenbergen • Mevrouw Barbara Van Der Wee en de heer Paul Lievevrouw • Monsieur Michel Van Huffel • De heer Koen Van Loo • De heer en mevrouw Anton Van Rossum • De heer Johan Van Wassenhove • Monsieur et Madame Michel Wajs-Goldschmidt • Monsieur et Madame Albert Wastiaux • Monsieur Luc Willame • Madame Danuta Zedzian • Monsieur et Madame Jacques Zucker

Bozar Circle

Monsieur et Madame Paul De Groote • Mevrouw Greet Puttaert • De heer Stefaan Sonck Thiebaut • De heer en mevrouw Remi en Evelyne Van Den Broeck

Bozar Young Circle

Monsieur Axel Böhlke et Madame Clara Huizink • Monsieur Rodolphe Dulait • Madame Ana Fota • De heer Koen Muyle • De heer Sander Muyle • Madame Valeria Onofrj • Sir Gabriel Smit Pergolizzi • Monsieur Guillaume van Doorslaer et Madame Emily Defreyne

En onze Leden die anoniem wensen te blijven