Het overkoepelende thema van de tentoonstelling stelt het concept ‘creatieve veerkracht’ centraal en kijkt hoe kunst, wetenschap en technologie samen een antwoord kunnen bieden op maatschappelijke uitdagingen. ‘Creatieve veerkracht’ staat voor het inzetten van artistieke middelen en creativiteit om uitdagingen aan te pakken zoals klimaatverandering, geprogrammeerde vooroordelen, artificieel leven en onze connectie met de natuur in de toekomst. We hadden het met Jurij Krpan over de tentoonstelling en de Sloveense artiesten die hij uitnodigde in Brussel.

Dit jaar klopte Bozar aan bij de Kapelica Gallery for Contemporary Investigative Arts in de Sloveense hoofdstad Ljubljana om als een van Europa’s voornaamste actoren op het vlak van kunst, wetenschap en technologie haar schouders te zetten onder de STARTS Prize-tentoonstelling. Slovenië neemt al jaren het voortouw in de ontwikkeling van artificiële intelligentie.

Hallo Jurij. Kan je de Kapelica Gallery en je werk even toelichten voor onze Belgische en internationale lezers?

Ik werk al voor de Kapelica Gallery[1] sinds de oprichting in 1995. De afgelopen tien jaar hebben we onze activiteiten uitgebreid en labo’s ingericht voor de ondersteuning van artistiek onderzoek en creatieve producties waarin wetenschappers en artiesten samenwerken. De galerie vormt een centraal platform voor hedendaags artistiek onderzoek in Slovenië en telt vier themagroepen: installaties en ad hocprojecten, technologie in kunst, wetenschap in kunst en lichamelijkheid in kunst.

Welke thema’s komen aan bod in het Sloveense luik van de STARS Prize-tentoonstelling bij Bozar?

We stellen vier kunstwerken voor van vier verschillende artiesten die zich buigen over artificiële intelligentie en over artificieel leven. In dat opzicht verschilt Kapelica van andere instellingen. In alles wat we doen, zoeken we een connectie met de mens, met het lichaam en met levende organismen. We willen op die manier de rationele benadering, die de basis vormt van de wetenschap en van veel andere activiteiten, overstijgen. We leven vandaag in een hybride realiteit. Data gelinkt aan onze fysieke persoonlijkheid bepalen onze digitale omgeving, terwijl onze fysieke lichamen een gelijkaardige, bepalende rol spelen in de fysieke ruimte. We noemen deze selectie dan ook ‘hybride systemen’.

Kan je de vier artiesten even voorstellen?

Špela Petrič buigt zich vooral over het wederzijdse begrip tussen mensen en planten. Marko Peljhan thematiseert dan weer militaire toepassingen van spitstechnologie. Hij onderzoekt hoe artificiële intelligentie en artificiële middelen ingezet kunnen worden voor strategische en tactische militaire doeleinden. Het derde project is van de hand van Eva Smrekar en Aljaž Rudolf. Zij werken aan de ontwikkeling van hybride identiteiten waarbij AI gekoppeld wordt aan genetisch materiaal en aan data van genetisch materiaal dat gedoneerd wordt voor de creatie van nieuwe virtuele identiteiten.

De vierde kunstenaar is Zoran Srdić Janežič. Kan je ons iets meer vertellen over zijn project en performance op de openingsavond van de tentoonstelling?

Zorans kunstwerk kreeg de naam Biobot en moet een bionisch organisme worden met een combinatie van mechanische en biologische materialen. Een drietal weken voor de opening van de tentoonstelling zal een pop-uplab worden ingericht bij Bozar. Werken met levende organismen vereist altijd een heel specifieke aanpak omwille van de tijd die de organismen nodig hebben om zich te ontwikkelen. In het lab zullen neuronen gecultiveerd worden. Enkele weken lang zal een biotechnicus de levende neuronen verzorgen. Maar de neuronen vormen nog niet het kunstwerk op zich. Het kunstwerk zelf wordt een performance, waarbij Zoran een robot bewegingen probeert aan te leren met de hulp van neuronen en een ‘deep learning’ algoritme.

Hoe kan de interactie tussen AI en kunst via artistieke en culturele instellingen het huidige debat over AI verder aanvuren en openen voor een breder publiek?

AI is aan een razendsnelle opmars bezig en dringt elk aspect van ons leven binnen. Dat is het vertrekpunt van elk van deze kunstwerken. Tezelfdertijd stoot AI op dezelfde problemen als alle nieuwe technologieën. Er hangt veel mystificatie rond en ook eenvoudige toepassingen roepen ethische vragen op. Maar kunstenaars zien een interessant potentieel in het werken met AI. Vaak gaat het niet om het gebruik van AI zelf, maar om de ontwikkeling van AI als kunstvorm.

[1]Kapelica is de naam van de galerie, die onderdeel is van het Kersnikova Institute.