De talk in december werd uitgesteld naar 7 april 2022. Mary Beard zal bij Bozar in gesprek gaan met Thomas Vanderveken. 

Dag Annelies, over twee weken ga je in gesprek met Mary Beard, vandaag een van de meest prominente stemmen in de wereld van de klassieke oudheid. Waarom is ze zo belangrijk?

In de eerste plaats is ze een geweldige academica, een specialist in het domein van de klassieke oudheid en het oude Rome. Ze legt vaak de link naar vandaag. In haar meest recente boek Twelve Caesars: Images of Power from the Ancient World to the Modern bijvoorbeeld, heeft ze het over 12 Romeinse keizers en hoe we hun beeld zijn blijven gebruiken door de eeuwen heen. Maar daarnaast is ze ook iemand die de klassieke wereld opengooit naar het grote publiek. Ze is wars van elk idee dat klassieke studies elitair zijn, integendeel, die geschiedenis helpt ons vandaag beter te begrijpen, maar zonder dat alles daarop terug te voeren is. Via populaire kanalen als televisie en twitter probeert ze een zo breed mogelijk publiek te bereiken.

Ze is inderdaad een heel publiek figuur. Hoe komt het dat ze die rol veroverd heeft? Waarom is ze zo populair?

Ze blijft in eerste instantie academica van de Klassieke Oudheid, maar met een grote betrokkenheid bij de wereld hier en nu. Ze maakt al heel lang tv-programma’s. In eerste instantie is ze heel goed in wat ze doet en daarnaast is ze een onconventioneel figuur: ze is een vrouw die spreekt over een domein dat heel lang bezet was door mannen, ze is een ‘oudere’ vrouw, en ze loopt er niet bij zoals de gepolijste vrouwelijke tv-figuren doorgaans worden opgevoerd. Haar lange haren zitten altijd los, ze draagt nauwelijks make-up en draagt de kleren die ze zelf leuk vindt. Kortom, ze presenteert zich zoals ze is.

En ze wijkt daarnaast ook af van het clichébeeld van ‘(stoffige) professor’…

Ja, en daardoor maakt ze het allemaal toegankelijk. Er is een heel mooi voorbeeld van die gave die ze heeft. Jamie Oliver heeft een reeks gemaakt, Dream School, waar hij allerlei specialisten voor een klas zette in een ‘moeilijke school’. Beard stond daar voor een klas die nog nooit Latijn had gekregen en daar vooroordelen over had. Door onder meer haar les te beginnen met een tatoeage van David Beckham, slaagt ze erin hen te doen inzien dat ze al Latijn kennen en gebruiken. Met een groot deel van de leerlingen krijgt ze een connectie en bij een aantal onder hen wekt ze zelfs  fascinatie voor Latijn op. Dat zie ik niet veel professoren op zo’n knappe manier doen.

Beard toont in haar boeken en programma’s aan hoe de klassieke oudheid vandaag relevant blijft, als één van de culturen die ons gevormd heeft, maar vooral als een cultuur die ons een spiegel voorhoudt, die ons leert de vooroordelen van onze eigen tijd te zien. Denk je dat die cultuur ook echt een eyeopener kan zijn voor vandaag?

Voor haar is die verhouding tussen toen en nu niet één op één. Niets is zwartwit, niet enkel de grootsheden maar ook de wreedheden van de geschiedenis haalt ze aan. Ze zoekt altijd de nuance op en ze benadrukt dat je de geschiedenis in haar tijd moet zien. Ze is geen spiegel van wat we vandaag meemaken of van hoe we denken, maar aan de hand van de geschiedenis kan je je blik op vandaag bevragen. Zo geldt dat ook voor de klassieke oudheid. Het is belangrijk om ook dat deel van de geschiedenis goed te begrijpen, al was het maar om te zien hoe het ook misbruikt wordt in het hedendaags discours, iets wat Beard altijd zal benadrukken.

Is er een boek dat je zou aanraden aan mensen die nog nooit een boek van Mary Beard hebben gelezen?

Hoewel ze natuurlijk heel goed vertelt, kan SPQR sommigen misschien afschrikken vanwege de dikte. In dat geval wil ik Women and Power warm aanbevelen. Mary Beard is ook een heel overtuigde feministe, maar opnieuw met ruimte voor nuance. In Women and Power legt ze uit waarom volgens haar vrouwen nog altijd niet die vanzelfsprekende positie hebben om hun opinie of expertise te delen, een fenomeen met een bijzonder lange geschiedenis. Ze grijpt bijvoorbeeld terug op het feit dat ons sinds de Oudheid is aangeleerd dat de stem van een vrouw minder krachtig klinkt en dus minder overtuigend zou zijn. Dat bepaalt tot op vandaag onze beoordeling van vrouwen die zich uitspreken of gezagsposities bekleden. Maar Beard toont ook aan dat je je daartegen kunt verzetten. Het mooie aan dat essayistisch boekje is dat het ervaringen van vandaag verbindt met historische voorbeelden vanuit haar eigen analyse. Want ze gaat vaak in debat op twitter en wordt daar vaak uitgescholden. Er is een beroemde anekdote waarbij ze met iemand die haar op Twitter beledigde in discussie ging en uiteindelijk met hem een koffie is gaan drinken en bevriend is geraakt. Dat is een van de redenen waarom ik haar zo bewonder: ze blijft in gesprek gaan, zelfs met mensen waarmee ze nooit dezelfde denkbeelden zal delen.

Tot slot, wat maakt Mary Beard uniek?

Mary Beard is ongecomplexeerd zichzelf, ze weet wat ze waard is en ze laat zich niet intimideren, op geen enkele manier. Maar was dat altijd al zo? Ze heeft het nu gemaakt, maar misschien was haar traject minder vanzelfsprekend dan het nu lijkt. Het is iets wat ik haar graag zou vragen op 13 december bij Bozar.