“Goya’s levensverhaal leest als romantische fictie vol clichés, maar tussen de lijnen vinden we nuances en tegenstrijdigheden. De legende rond Goya werd gevoed door een buitenlandse blik, net zoals Bizets Carmen, en werd pas achteraf door Spaanse instanties opgerakeld bij sleutelmomenten in de nationale geschiedenis: het besef van een nationale identiteit, de Sexenio Democrático of Sexenio Revolucionario en de Spaanse Burgeroorlog. Los van de lokale context ligt zijn artistieke relevantie in de manier waarop zijn werken het volledige scala van onze ervaringen omvatten, met al hun lichte en donkere momenten: leven en dood, folklore en de idealen van de Verlichting, fragiele emoties en brutale realiteit.

Zijn werk legt de spanningen bloot tussen feest en tragedie, het intieme en het collectieve, de Verlichting, populaire tradities en barokke expressiviteit. Goya de romanticus, de realist avant la lettre, de vroege decadent; afgeschilderd als een openluchtschilder, expressionist, surrealist, hyperrealist … Hierdoor vormen zijn leven en werk een palet waarop alle kleuren zich vermengen en we een eigen beeld kunnen creëren, evalueren en presenteren. 

Spaans realisme wordt, in tegenstelling tot andere vormen van realisme die uiting geven aan persoonlijke en intieme expressies in het alledaagse leven, gekenmerkt door een eigenaardig mechanisme van inversie. Gezien het ongepast was om jezelf bloot te geven, wordt het proces omgedraaid: de ziel wordt naar buiten toe ontvouwd, terwijl het lichaam zich naar binnen toe terugtrekt. Enkel zo kan de complexiteit van het menselijk bestaan zonder absoluten tot uiting gebracht worden, met alle schakeringen tussen licht en schaduw.

De tentoonstelling nodigt je uit om het concept van ‘Spaansheid’ kritisch en zonder vooroordelen te verkennen. Om via realisme de Spaanse beeldende traditie van Diego de Velázquez over Goya tot moderne kunstenaars te leren kennen. Goya en het goyaeske zijn complexe modellen die verschillende generaties verbinden en een nieuw licht werpen op de (culturele) geschiedenis van Spanje. Het oeuvre van Goya is een vertrekpunt voor zeventig hedendaagse Spaanse artiesten die in dialoog gingen met zijn erfenis. Luz y sombra. Goya and Spanish Realism is een genealogie vertakt uit een uitgesproken traditie, een traditie die tot op de dag van vandaag voortduurt.”

Gracia Ipiña & Leticia Sastre Sanchez