Maya Levy: Prix Caecilia

Sōmei Satō (°1947) 
Birds In Warped Time II (2003) 

Karol Szymanowski (1882-1937) 
Sonate voor viool en piano in d, op. 9 (1904) 

1. Allegro Moderato
2. Andatino Tranquillo e Dolce
3. Allegro Molto, Quasi Presto 

Maurice Ravel 
Tzigane (1924) 

Duur: ca. 1u

In samenwerkung met de Vereniging van de Belgische Muziekpers.

Met Birds in Warped Time II van de Japanse componist Sōmei Satō (°1947) openen Maya Levy en Marina Saiki de concertochtend met een compositie uit de 21e eeuw. Een werk dat minimalisme, neoromantiek en Japanse traditionele muziek in dezelfde notenbalk plaatst. “Slowly and spacious” vat de piano aan met repetitieve, snelle arpeggio's en tremolo’s die doorheen het stuk moeten aanhouden worden, met de pedaal continu ingedrukt. De begeleiding vloeit hierdoor als een gedisciplineerd beekje in een Japanse tuin. Als een mechanisch uurwerkje dat niet mag stilvallen. De viool neemt in verschillende niveaus van vibrato de melodie voor haar rekening. 

Hoewel beiden elkaar regelmatig vergezellen in concertprogramma’s of op opnames, is de band tussen Maurice Ravel (1875-1937) en Karol Szymanowski (1882-1937) historisch gezien flinterdun. Er zijn geen bronnen noch brieven die een ontmoeting tussen Franse componist en zijn jongere Poolse collega bewijzen, al zag Szymanowski Ravel wel een concert geven in Wenen in 1920, zo noteert de eveneens aanwezige Alban Berg in een brief aan Arnold Schönberg. Ze moeten elkaar ook gezien hebben op het diner van de Parijse redacteur Henry Prunières in 1922, samen met onder andere Stravinski, Bartók, Milhaud, Poulenc én de violiste Jelly d’Aranyi (onthoud deze naam). In 1925 deelden ze nogmaals dezelfde ruimte in het salon van de Princesse de Polignac. Los van eens samen het glas geheven te hebben, hadden ze dus geen contact. Hun muziek toont echter wel raakvlakken en aan wederzijds respect was er ook geen gebrek.  

Student zoekt eigen stijl 

Szymanowski maakt in 1914 een reis van bijna een half jaar, die van kapitaal belang is gebleken voor zijn verdere oeuvre. Hij trok eerst naar Sicilië en Noord-Afrika, daarna voerde de weg naar Londen en Parijs. In de Franse hoofdstad kwam hij in aanraking met de muziek van Debussy en Ravel, dé twee Franse grootmeesters op dat moment - Debussy zou vier jaar later overlijden. Na zijn eerste opusnummers met invloeden van Duitse romantici als Richard Strauss en Richard Wagner neigen zijn werken uit de jaren 1914-1924 naar Frans impressionisme. Met Ravel deelde hij bovendien de interesse in exotica, folklore en antieke culturen, met de zeker te beluisteren suite Mythes en Twee Baskische Liederen als voorbeelden. De Sonate voor viool en piano in d mineur, vandaag het tweede werk op het programma, is één van zijn jeugdwerken. Een jonge Szymanowski volgde in 1909 privéles compositie en contrapunt bij Zygmunt Noskowski in Warschau, waar de geest van Chopin als een strenge huisvader over zijn schouders meekeek. Toch richtten leraar en leerling hun aandacht op de sonates van Brahms en Franck, voorbeelden voor de klassieke vormen. De Sonate is een conventioneel gestructureerd werk in drie delen. De pianopartij opent met gulzig uitgesmeerde akkoorden, niet zelden met zes verschillende noten, waardoor de muziek niet altijd het momentum krijgt waarnaar ze lijkt te streven. Er zijn echter al momenten van opvallende originaliteit: het langzame deel (met een contrast tussen strijk- en pizzicato-speelstijlen) vormt een effectief lyrische tegenpool van de turbulente retoriek van het openingsdeel.   

Als Liszt het kan, dan ik ook 

De Tzigane (het Franse woord voor zigeuner) die Ravel in 1924 scheef is rapsodisch in de letterlijke betekenis; het is een reeks van vrij ‘geïmproviseerde’ variaties die zonder verdere uitwerking naast elkaar worden geplaatst. Gebaseerd op de Hongaarse viooltraditie (Liszt en Bartók) en met een knipoog naar Paganini drijft Ravel de violist tot zijn of haar limiet. Wat is fysiek mogelijk op het instrument? De meest gevreesde vioolspeeltechnieken komen er aan bod: pizzicati, glissandi, dubbele grepen, harmonieken ... Niemand minder dan Hongaarse violiste Jelly d’Aranyi, ook aanwezig op het diner met Ravel en Szymanowksi, mag de première voor haar rekening nemen in april 1924. Een halfjaar later is de versie voor viool en orkest voor het eerst te horen. 

Is het vergezocht om een symboliek te zoeken achter het gemeenschappelijk overlijdensjaar van de twee componisten, 1937? Ravel sterft ten gevolge van een operatie aan een mogelijke hersentumor, Szymanowski aan tuberculose. Beiden sukkelden al jaren met hun gezondheid. Een recent gepubliceerde brief van Ravel aan pianiste Hélène Kahn-Casella, een goede vriendin van Szymanowski en promotor  van zijn werk, onthult het respect voor zijn Poolse collega. Ravel is zelf niet meer in staat om deze brief te schrijven, laat staan te ondertekenen, en dicteert: 

“Ik wilde u al lang vertellen - (...) - hoezeer de dood van Karol Szymanowski mij geraakt heeft. Ik weet hoezeer uw vriendschap gekenmerkt werd door gezamenlijke inspanningen en zoektochten, en hoeveel troost en vertrouwen dat u bracht. Vriendschap lijkt uiteindelijk op een vreemde taal, die men samen heeft geleerd en die men als enige nog kan spreken. Ik dacht dat ik het ook kende, maar u kende het echt en als het een troost mag zijn, dat die taal in deze wanhopige momenten nog betekenis voor u zou hebben. In gedachten ben ik hartelijk en trouw bij u.” - Maurice Ravel

Guillaume De Grieve 

Bozar Maecenas

Monsieur Edouard Derom • Monsieur Patrick Derom • Monsieur et Madame Bertrand Ferrier •  Barones Michèle Galle-Sioen • Baron Xavier Hufkens • Monsieur et Madame Laurent Legein • Madame Heike Müller • Monsieur et Madame Dominique Peninon • Monsieur et Madame Antoine Winckler • Monsieur et Madame Bernard Woronoff • Chevalier Godefroid de Wouters d'Oplinter

Bozar Honorary Patrons

Comte Etienne Davignon • Madame Léo Goldschmidt

Bozar Patrons

Monsieur et Madame Charles Adriaenssen • Madame Marie-Louise Angenent • Comtesse Laurence d'Aramon • Monsieur Jean-François Bellis • Baron et Baronne Berghmans • De heer Stefaan Bettens • Monsieur Philippe Bioul • Mevrouw Roger Blanpain-Bruggeman • Madame Laurette Blondeel • Comte et Comtesse Boël • Monsieur et Madame Thierry Bouckaert • Monsieur Thierry Boutemy • Madame Anny Cailloux • Madame Valérie Cardon de Lichtbuer • Madame Catherine Carniaux • Monsieur Jim Cloos et Madame Véronique Arnault • Mevrouw Chris Cooleman •  Monsieur et Madame Denis Dalibot • Madame Bernard Darty • Monsieur Jimmy Davignon • De heer en mevrouw Philippe De Baere • Prince et Princesse de Chimay • De heer Frederic Depoortere en mevrouw Ingrid Rossi • Madame Louise Descamps • Madame Hélène Deslauriers • Monsieur Amand-Benoit D'Hondt • De heer Bernard Dubois • Mevrouw Sylvie Dubois • Madame Claudine Duvivier • Madame Dominique Eickhoff • Baron et Baronne William Frère • De heer Frederick Gordts • Baron et Baronne Pierre Gurdjian • De heer en mevrouw Philippe Haspeslagh - Van den Poel • Madame Susanne Hinrichs et Monsieur Peter Klein • Monsieur Jean-Pierre Hoa • Madame Bonno H. Hylkema • Madame Fernand Jacquet • Baron Edouard Janssen • Madame Elisabeth Jongen • Monsieur et Madame Jean-Louis Joris • Monsieur et Madame Adnan Kandyoti • Monsieur Sander Kashiva • Monsieur Sam Kestens • Monsieur et Madame Klaus Körner • Madame Marleen Lammerant • Monsieur Pierre Lebeau • Monsieur et Madame François Legein • Monsieur et Madame Charles-Henri Lehideux • Madame Gérald Leprince Jungbluth • Monsieur Xavier Letizia • Monsieur Bruno van Lierde • Madame Florence Lippens • Monsieur et Madame Clive Llewellyn • Monsieur et Madame Thierry Lorang • Madame Denise Louterman • Madame Olga Machiels-Osterrieth • De heer Peter Maenhout • De heer en mevrouw Jean-Pierre en Ine Mariën • De heer en mevrouw Frederic Martens • Monsieur Yves-Loïc Martin • Monsieur et Madame Dominique Mathieu-Defforey • De heer en mevrouw Frank Monstrey (urbion) • Madame Philippine de Montalembert • Madame Nelson • Monsieur Laurent Pampfer • Dr. Bram Peeters et Monsieur Lucas Van Molle • Madame Christine Perpette • Philippson • Monsieur Gérard Philippson • Comte et Comtesse Antoine de Pracomtal • Monsieur Bernard Respaut • Madame Fabienne Richard • Madame Elisabetta Righini et Monsieur Craig Finch • Monsieur et Madame Frédéric Samama • Monsieur Grégoire Schöller • Monsieur et Madame Philippe Schöller • Monsieur et Madame Hans C. Schwab • Monsieur et Madame Tommaso Setari • Monsieur et Madame Olivier Solanet • Monsieur Eric Speeckaert • Monsieur Jean-Charles Speeckaert • Vicomte Philippe de Spoelberch et Madame Daphné Lippitt • Madame Anne-Véronique Stainier • Monsieur Didier Staquet et Madame Lidia Zabinski • De heer Karl Stas • Monsieur et Madame Philippe Stoclet • Monsieur Nikolaus Tacke et Madame Astrid Cuylits • De heer en mevrouw Coen Teulings • Monsieur et Madame Philippe Tournay • De heer en mevrouw Koen en Anouk Van Balen-Stulens • Monsieur et Madame Xavier Van Campenhout • De heer Marc Vandecandelaere • De heer Alexander Vandenbergen • Mevrouw Barbara Van Der Wee en de heer Paul Lievevrouw • Monsieur Michel Van Huffel • De heer Koen Van Loo • De heer en mevrouw Anton Van Rossum • De heer Johan Van Wassenhove • Monsieur et Madame Michel Wajs-Goldschmidt • Monsieur et Madame Albert Wastiaux • Monsieur Luc Willame • Madame Danuta Zedzian • Monsieur et Madame Jacques Zucker 

Bozar Circle

Monsieur et Madame Paul De Groote • Mevrouw Greet Puttaert • De heer Stefaan Sonck Thiebaut • De heer en mevrouw Remi en Evelyne Van Den Broeck

Bozar Young Circle

Monsieur Axel Böhlke et Madame Clara Huizink • Monsieur Matteo Cervi • Monsieur Rodolphe Dulait • Madame Ana Fota • Monsieur et Madame Melhan-Gam • De heer Koen Muyle • De heer Sander Muyle • Madame Audrey Noble • Madame Valeria Onofrj • Sir Gabriel Smit Pergolizzi • Monsieur Guillaume van Doorslaer et Madame Emily Defreyne  

En onze Leden die anoniem wensen te blijven