Ambassadeurs van ambitie
The Planets van Gustav Holst kreeg zijn première net voor het einde van WO I. Het werk groeide tijdens de oorlog langzaam in de verbeelding van Holst, nadat hij begeesterd raakte door de astrologie. In zeven delen verklankt hij op vernieuwende wijze de astrologische eigenschappen van de planeten. Zo roept hij met de toevoeging van een wegstervend vrouwenkoor moeiteloos de mysterieuze sfeer van Neptunus op.
Er is maar één naam die samen met die van de componist aan Dmitri Sjostakovitsj’ Cello Concerto nr. 2 kleeft en dat is Mstislav Rostropovitsj. Het werk werd speciaal op maat van de Russische cellist geschreven en ging in 1966 in première voor de 60ste verjaardag van Sjostakovitsj. Hoewel minder bekend dan het eerste, staat dit concerto op de wishlist van elke cellist. Zo ook bij Truls Mørk, die les volgde bij Natalia Schakowskaya, een leerlinge van Rostropovitsj.
Een hommage aan een grote vrouw
Een legato leggen over het gefragmenteerde staccato van het leven. Dat is wat de recent overleden Sofia Gubaidulina naar eigen zeggen beoogt met haar sterk mystieke en overrompelende muziek. Zo ook in het intieme In Croce voor cello en accordeon. De titel verwijst niet enkel naar de symboliek van het Kruis – die overal in haar werk opduikt – maar ook naar de relatie tussen de instrumenten: cello (het verticale) en accordeon (het horizontale) kruisen elkaar gaandeweg en ondergaan een transfiguratie.
Een nieuwe manier van luisteren
Niet alle muziek probeert je aandacht vast te houden met virtuoos vioolspel of orkestrale crescendo’s. Soms wordt een totaal andere luisterhouding gevraagd. Tijdens de uitvoering Le Noir de l'Étoile staan zes uitmuntende percussionisten van Ictus rondom je opgesteld. Met hun kenmerkende precisie en energie brengen ze Gérard Griseys meesterwerk én de inspiratiebron erachter – de pulserende ritmes van stervende sterren, ook bekend als pulsars – helemaal tot leven. De Franse spectralist verwerkte hun frequenties tot tempi en transformeerde hun rotatie, vertraging en versnelling tot een meeslepende klankverkenning. Voel en hoor je ook al de echo’s van de sterren?
Door de onrust van de jaren 60 – de moord op Kennedy, Vietnamoorlog en gruwelijke protestacties – plooide de Amerikaanse componiste Pauline Oliveros op zichzelf. Geen publieke concerten meer, maar klankexperimenten met haar accordeon. Hoe lang kan je dezelfde noot aanhouden, bijvoorbeeld? De zoektocht naar innerlijke rust leidde haar via groepsmeditaties uiteindelijk naar een zelfhelende luisterstijl. “Deep listening houdt in dat je onder de oppervlakte gaat van wat je hoort, en je aandacht uitbreidt naar alle geluiden rondom je, terwijl je je concentreert,” duidt Oliveros. Probeer het zelf uit tijdens Earth Ears uit 1989, een sonic ritual dat nooit tweemaal hetzelfde klinkt.
